TRAI’s new rule भारतीय दूरसंचार क्षेत्रात अनेक क्रांतिकारी बदल घडत आहेत. दिवसेंदिवस वाढत्या स्मार्टफोन वापरामुळे आणि डिजिटलायझेशनच्या युगात, भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण (TRAI) ने अनेक महत्त्वपूर्ण नियमांमध्ये बदल केले आहेत.
या बदलांमुळे मोबाइल नंबरिंग सिस्टममध्ये मोठ्या प्रमाणात सुधारणा होणार आहे. हे नवे नियम ग्राहकांच्या हिताचे रक्षण करण्यासोबतच, टेलिकॉम सेवा अधिक पारदर्शक बनवण्यास मदत करतील. या लेखात आपण TRAI च्या नव्या नियमांबद्दल सविस्तर माहिती घेऊ.
मोबाइल नंबर वैधता: नवीन कालावधी ठरवला
TRAI ने मोबाइल नंबरच्या वैधतेबाबत महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. या नव्या नियमानुसार, कोणताही मोबाइल नंबर ९० दिवसांपेक्षा कमी कालावधीत निष्क्रिय केला जाऊ शकत नाही. याचा अर्थ असा की, जर एखादा ग्राहक आपला मोबाइल नंबर काही काळासाठी वापरत नसेल, तरीही टेलिकॉम कंपनी त्या नंबरला किमान ९० दिवस सक्रिय ठेवेल.
यासोबतच, जर एखादा मोबाइल नंबर सलग ३६५ दिवसांपर्यंत वापरला गेला नाही, तर त्या नंबरला डीएक्टिव्हेट केले जाईल. यानंतर टेलिकॉम कंपन्या या निष्क्रिय झालेल्या नंबरला नवीन ग्राहकांना वाटप करू शकतील. या नियमामुळे मोबाइल नंबरचा अधिक कार्यक्षम वापर होण्यास मदत होईल.
ज्या ग्राहकांना आपला नंबर दीर्घकाळ सक्रिय ठेवायचा आहे, त्यांनी वर्षातून किमान एकदा तरी आपला नंबर वापरणे आवश्यक आहे. यामध्ये आउटगोइंग कॉल, इनकमिंग कॉल, एसएमएस, इंटरनेट डेटा वापर किंवा रिचार्ज यापैकी कोणतीही एक क्रिया समाविष्ट असू शकते.
कॉलर नेम प्रेझेंटेशन (CNAP): स्पॅम कॉल्सवर प्रभावी उपाय
TRAI च्या नवीन उपक्रमांपैकी एक आहे ‘कॉलिंग नेम प्रेझेंटेशन’ (CNAP). या सुविधेमुळे जेव्हा कोणी आपल्याला फोन करेल, तेव्हा त्या व्यक्तीचे नाव आपल्या मोबाइलच्या स्क्रीनवर दिसेल. यासाठी कॉल करणाऱ्या व्यक्तीचा नंबर आपल्या कॉन्टॅक्ट लिस्टमध्ये असण्याची आवश्यकता नाही.
CNAP सुविधेचा मोठा फायदा म्हणजे स्पॅम कॉल्स आणि फसवणूक करणाऱ्या कॉल्सपासून बचाव होईल. जेव्हा आपल्याला अनोळखी नंबरवरून कॉल येईल, तेव्हा आपण कॉलरचे नाव पाहून निर्णय घेऊ शकाल की त्या कॉलला उत्तर द्यायचे की नाही. यामुळे ट्रुकॉलर सारख्या थर्ड-पार्टी अॅप्सवरील अवलंबित्वही कमी होईल.
CNAP सेवा सर्व टेलिकॉम ऑपरेटर्सद्वारे पुरवली जाणार आहे आणि ग्राहकांना या सेवेसाठी कोणताही अतिरिक्त शुल्क आकारला जाणार नाही. हे प्रणालीमध्ये अंतर्निहित असेल आणि अधिकृत नोंदणीकृत माहितीवर आधारित असेल.
एसटीडी कॉलिंगसाठी नवे नियम
TRAI ने लँडलाइन फोनवरून एसटीडी कॉल करण्यासाठी नवीन नियम लागू केला आहे. आता लँडलाइनवरून एसटीडी कॉल करताना ‘०’ डायल करणे अनिवार्य असेल. उदाहरणार्थ, जर आपल्याला दिल्लीहून मुंबईला कॉल करायचा असेल, तर आपल्याला ‘०२२’ असा कोड डायल करावा लागेल.
तथापि, मोबाइलवरून मोबाइलला, मोबाइलवरून लँडलाइनला किंवा लँडलाइनवरून मोबाइलला कॉल करण्याच्या पद्धतीत कोणताही बदल केलेला नाही. हा नियम कॉलिंग सिस्टमला अधिक व्यवस्थित करण्यासाठी आणि भविष्यातील वाढीसाठी पुरेशा नंबर स्पेसची खात्री करण्यासाठी आणला गेला आहे.
नवीन नियमांमुळे ग्राहकांना सुरुवातीला थोडा त्रास होऊ शकतो, परंतु काही दिवसांच्या सरावानंतर हे सहज होईल. TRAI च्या म्हणण्यानुसार, हा बदल दूरसंचार नेटवर्कची कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी आवश्यक होता.
मशीन टू मशीन (M2M) डिव्हाइसेससाठी विशेष व्यवस्था
वाढत्या डिजिटलायझेशनला लक्षात घेऊन, TRAI ने मशीन टू मशीन (M2M) कनेक्शनसाठी विशेष नंबरिंग सिस्टम तयार केली आहे. M2M कनेक्शनसाठी आता १३ अंकी विशेष नंबर वापरले जातील.
M2M म्हणजे काय? M2M तंत्रज्ञान हे इंटरनेट ऑफ थिंग्स (IoT) चा एक भाग आहे. यामध्ये स्मार्ट होम डिव्हाइसेस, औद्योगिक सेन्सर्स, वाहन ट्रॅकिंग उपकरणे, स्मार्ट मीटर्स इत्यादींचा समावेश होतो. या उपकरणांमध्ये डेटा देवाणघेवाण करण्यासाठी सिम कार्ड्स असतात.
१३ अंकी नंबरिंग सिस्टममुळे अधिक उपकरणांचे व्यवस्थापन करणे सोपे होईल. उदाहरणार्थ, एखाद्या कंपनीला हजारो स्मार्ट मीटर्स किंवा व्हेइकल ट्रॅकर्सचे मॉनिटरिंग करणे आवश्यक असल्यास, हे १३ अंकी नंबर त्यांना विशिष्ट आयडेंटिफिकेशन प्रदान करतील.
ग्राहक हितासाठी महत्त्वाचे निर्णय
TRAI ने स्पष्ट केले आहे की, नंबरिंग सिस्टममधील कोणत्याही बदलासाठी ग्राहकांकडून अतिरिक्त शुल्क आकारले जाणार नाही. नवीन नियम पूर्णपणे ग्राहकांच्या फायद्यासाठी आणि टेलिकॉम क्षेत्राच्या कार्यक्षम कामकाजासाठी लागू केले गेले आहेत.
यासोबतच, टेलिकॉम कंपन्यांनाही नवीन नंबर्स कोणत्याही अतिरिक्त खर्चाशिवाय मिळत राहतील. यामुळे नवीन नंबर्सच्या वाटपात कोणतीही अडचण येणार नाही आणि ग्राहकांना त्याचा फायदा होईल.
ग्राहकांसाठी महत्त्वाचे सूचना
वरील नवीन नियमांचा विचार करता, ग्राहकांनी खालील गोष्टींची काळजी घ्यावी:
- नंबर सक्रिय ठेवा: जर तुम्हाला तुमचा मोबाइल नंबर दीर्घकाळासाठी राखून ठेवायचा असेल, तर वर्षातून किमान एकदा त्या नंबरचा वापर करा. यामध्ये एखादा कॉल, एसएमएस किंवा डेटा वापर समाविष्ट असू शकतो.
- एसटीडी कॉलिंगमध्ये बदल: लँडलाइनवरून एसटीडी कॉल करताना ‘०’ डायल करणे लक्षात ठेवा.
- CNAP सुविधेचा वापर: कॉलर नेम प्रेझेंटेशन सुविधा स्पॅम कॉल्स ओळखण्यासाठी वापरा. जर तुम्हाला संशयास्पद कॉल आल्यास, कॉलरचे नाव तपासून मगच कॉलला उत्तर द्या.
- M2M कनेक्शन्स: जर तुम्ही M2M उपकरणे वापरत असाल (जसे की स्मार्ट होम डिव्हाइसेस, वाहन ट्रॅकर्स इत्यादी), तर त्यांचे नंबर १३ अंकी असतील याची नोंद घ्या.
भारतीय दूरसंचार क्षेत्रात TRAI च्या नवीन नियमांमुळे एक नवीन युगाची सुरुवात होत आहे. हे बदल न केवळ ग्राहकांना अधिक चांगल्या सेवा प्रदान करण्यास मदत करतील, तर टेलिकॉम संसाधनांचा कुशल वापरही सुनिश्चित करतील.
डिजिटल भारताच्या स्वप्नाच्या दिशेने हे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. नवीन नियम ग्राहकांना अधिक सुरक्षित, अधिक पारदर्शक आणि अधिक सुलभ दूरसंचार सेवा प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केले गेले आहेत.
त्यामुळे सर्व ग्राहकांनी या नवीन नियमांची माहिती घेऊन त्यांचा योग्य वापर करावा. तुमचा मोबाइल नंबर सुरक्षित ठेवण्यासाठी त्याचा नियमित वापर करा आणि TRAI द्वारे वेळोवेळी जारी केलेल्या सूचनांचे पालन करा. यामुळे तुम्ही कोणत्याही अडचणीशिवाय तुमच्या मोबाइल सेवांचा सातत्याने लाभ घेऊ शकाल.
