PM Kisan Yojana installments महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी आनंदाची बातमी म्हणजे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या उपस्थितीत नुकताच २४ फेब्रुवारी रोजी पीएम किसान सन्मान निधी योजनेचा १९ वा हप्ता जारी करण्यात आला आहे. देशभरातील ९ कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांना या योजनेच्या माध्यमातून थेट आर्थिक लाभ मिळाला आहे. आता महाराष्ट्रातील शेतकरी राज्य सरकारच्या नमो शेतकरी सन्मान निधी योजनेच्या हप्त्याची उत्सुकतेने वाट पाहत आहेत.
दोन्ही योजनांमुळे शेतकऱ्यांना होतोय दुहेरी फायदा
महाराष्ट्र सरकारने केंद्र सरकारच्या पीएम किसान योजनेच्या धर्तीवर राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी नमो शेतकरी सन्मान निधी योजना सुरू केली आहे. या दोन्ही योजनांचा लाभ घेतल्यामुळे शेतकऱ्यांना एकप्रकारे दुहेरी फायदा होत आहे. केंद्र सरकारकडून मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीसोबतच राज्य सरकारकडूनही मिळणारी अतिरिक्त रक्कम शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीला बळकटी देण्यास मदत करत आहे.
यंदाच्या पीएम किसान योजनेच्या हप्त्यामध्ये लाभार्थी शेतकऱ्यांची संख्या मागील हप्त्याच्या तुलनेत लक्षणीय वाढ झाली आहे. मागील वेळी महाराष्ट्रातून सुमारे २० लाख अधिक शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा करण्यात आले होते. त्यामुळे यंदा नमो शेतकरी सन्मान निधीचा लाभ घेणाऱ्या शेतकऱ्यांची संख्या वाढण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.
नमो शेतकरी सन्मान निधी योजनेचा हप्ता कधी मिळणार?
पीएम किसान योजनेचा हप्ता वितरित झाल्यानंतर आता राज्य सरकारच्या नमो शेतकरी निधीच्या हप्त्यासाठी तयारी सुरू झाली आहे. प्रक्रियेनुसार, केंद्र सरकारकडून राज्य सरकारला पीएम किसान योजनेतील लाभार्थ्यांची अधिकृत यादी पाठवली जाते. त्यानंतर राज्याचा कृषी विभाग त्या यादीच्या आधारे पात्र शेतकऱ्यांच्या खात्यात थेट आर्थिक मदत जमा करतो.
विशेष म्हणजे या प्रक्रियेला साधारणपणे सात ते आठ दिवसांचा कालावधी लागतो. त्यामुळे येत्या १ किंवा २ मार्च दरम्यान हा हप्ता शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे. शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थिरतेसाठी ही मदत अत्यंत महत्त्वाची ठरणार आहे, कारण शेतीसाठी होणाऱ्या वाढत्या खर्चामुळे अनेक शेतकऱ्यांना आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे.
दोन्ही योजनांचे स्वरूप
पीएम किसान सन्मान निधी योजनेअंतर्गत केंद्र सरकारकडून पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी तीन हप्त्यांमध्ये एकूण ६,००० रुपये दिले जातात. प्रत्येक हप्त्यामध्ये शेतकऱ्याच्या खात्यात २,००० रुपये जमा केले जातात. ही रक्कम शेतकऱ्यांच्या खात्यात सरळ (डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर) पद्धतीने जमा केली जाते.
दुसरीकडे, महाराष्ट्र सरकारच्या नमो शेतकरी सन्मान निधी योजनेद्वारे राज्यातील शेतकऱ्यांना अतिरिक्त आर्थिक मदत दिली जाते. या योजनेतून देखील वर्षभरात ठराविक हप्त्यांमध्ये शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य मिळते. केंद्रीय योजनेच्या निकषांवर आधारित असलेल्या या योजनेमुळे राज्यातील शेतकऱ्यांना मोठा आर्थिक आधार मिळत आहे.
योजनांचे शेतकऱ्यांच्या जीवनावरील प्रभाव
राज्य सरकार आणि केंद्र सरकारच्या या योजनांमुळे शेतकऱ्यांना मोठा आर्थिक आधार मिळत आहे. शेतीवरील अवलंबित्व अधिक मजबूत करण्यासाठी सरकारकडून वेळोवेळी मदतीचे हात पुढे केले जात आहेत. विशेषतः लहान व सीमांत शेतकऱ्यांसाठी ही मदत उपयुक्त ठरत आहे.
“आम्हाला पीएम किसान योजनेचा हप्ता मिळाला आहे, आता राज्य सरकारच्या नमो शेतकरी योजनेचा हप्ता मिळण्याची वाट पाहत आहोत. शेतीसाठी लागणाऱ्या खतांचा, बियाण्यांचा आणि कीटकनाशकांचा खर्च वाढला आहे. त्यामुळे दोन्ही योजनांतून मिळणारे पैसे आमच्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहेत,” असे नाशिक जिल्ह्यातील एका शेतकऱ्याने सांगितले.
पुणे जिल्ह्यातील आणखी एका शेतकऱ्याने म्हटले, “दरवर्षी तीन हप्त्यांमध्ये मिळणारे हे पैसे आम्हाला शेतीच्या हंगामानुसार बियाणे, खते आणि औषधे खरेदी करण्यास मदत करतात. केंद्र आणि राज्य सरकारच्या योजनांमुळे आमच्या उत्पन्नात थोडीफार वाढ होत आहे.”
शेतकऱ्यांची संख्या वाढेल का?
मागील हप्त्याच्या तुलनेत यंदाच्या पीएम किसान योजनेच्या १९ व्या हप्त्यात लाभार्थी शेतकऱ्यांची संख्या वाढल्याचे दिसून आले आहे. त्यामुळे नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या हप्त्यात देखील लाभार्थ्यांची संख्या वाढण्याची शक्यता आहे.
कृषी विभागाचे एक अधिकारी म्हणाले, “आम्ही केंद्राकडून अधिकृत यादी मिळताच नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या हप्त्याचे वितरण सुरू करू. मागील वेळी महाराष्ट्रातून सुमारे २० लाख अधिक शेतकऱ्यांच्या खात्यात पैसे जमा केले होते. यावेळी ही संख्या आणखी वाढण्याची शक्यता आहे.”
अनेक शेतकऱ्यांनी नोंदणीच्या प्रक्रियेत सुधारणा केल्या आहेत, त्यामुळेही पात्र लाभार्थ्यांची संख्या वाढणार आहे. तसेच, शेतकऱ्यांमध्ये योजनेबद्दल जागरूकता वाढल्याने नवीन लाभार्थी योजनेत सामील होत आहेत.
शेतकऱ्यांनी करावी स्थिती तपासणी
नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या हप्त्यासंदर्भात अधिकृत घोषणा लवकरच अपेक्षित आहे. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या खात्यात हप्ता जमा झाला आहे का, याची खात्री करण्यासाठी बँक खात्याच्या नोंदी तपासाव्यात किंवा पीएम किसान आणि राज्य सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटवर नियमितपणे माहिती घ्यावी.
विशेषज्ञांच्या मते, “शेतकऱ्यांनी त्यांच्या मोबाईल नंबर आणि बँक खात्याची माहिती अद्ययावत ठेवावी, जेणेकरून हप्ता वेळेत मिळण्यास मदत होईल. तसेच, कागदपत्रे पूर्ण असल्याची खात्री करावी.”
शेतकरी सन्मान निधी योजनांचे भविष्य
केंद्र आणि राज्य सरकारच्या या योजना शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीला बळकटी देण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आल्या आहेत. या योजना शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षा कवच म्हणून काम करत आहेत.
कृषी क्षेत्रातील तज्ञांच्या मते, “या योजनांमुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थिरता मिळत आहे. परंतु शेतकऱ्यांना दीर्घकालीन आर्थिक सशक्तीकरणासाठी शेती उत्पादनांचे योग्य बाजारभाव, आधुनिक शेती तंत्रज्ञान आणि सिंचन सुविधांमध्ये आणखी सुधारणा करण्याची गरज आहे.”
या योजनांसोबतच सरकार शेतीवरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी विविध उपाययोजना राबवत आहे. शेतीपूरक व्यवसाय, कौशल्य विकास आणि शेतमालाचे मूल्यवर्धन यावर भर दिला जात आहे.
पीएम किसान सन्मान निधी योजनेचा १९ वा हप्ता वितरित झाल्यानंतर, महाराष्ट्रातील शेतकरी आता नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या हप्त्याची प्रतीक्षा करत आहेत. मार्च महिन्याच्या सुरुवातीला हा हप्ता शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होण्याची शक्यता आहे. या दोन्ही योजनांमुळे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीला बळकटी मिळत असून, त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होत आहे.
मागील वेळेच्या तुलनेत यावेळी अधिक शेतकऱ्यांना या योजनांचा लाभ मिळणार आहे. शेतकऱ्यांनी आपली बँक खाती आणि इतर कागदपत्रे अद्ययावत ठेवावीत, जेणेकरून हप्ता वेळेत मिळण्यास मदत होईल. अशा प्रकारच्या योजना शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी महत्त्वाच्या आहेत, मात्र शेतकऱ्यांच्या समग्र विकासासाठी आणखी दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज आहे.
