free solar pumps महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरलेली सौर पंप योजना आता काही कंपन्यांच्या बेजबाबदार वर्तनामुळे अडचणीत येत असल्याचे चित्र समोर येत आहे. राज्यभरातून अनेक शेतकऱ्यांकडून या योजनेअंतर्गत काम करणाऱ्या कंपन्यांविरुद्ध तक्रारी येत असून, विशेषतः विक्री पश्चात सेवा न देण्याच्या प्रकरणांमध्ये लक्षणीय वाढ झाली आहे.
विशेष प्रतिनिधींकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, गेल्या काही महिन्यांत अनेक शेतकऱ्यांनी सौर पंप योजनेअंतर्गत विविध कंपन्यांकडून पंप खरेदी केले. मात्र, पंप बंद पडल्यानंतर या कंपन्यांकडून कोणतीही मदत मिळत नसल्याने शेतकरी हवालदिल झाले आहेत. विशेषतः बागायती शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना याचा मोठा फटका बसत आहे.
“मी गेल्या वर्षी सौर पंप खरेदी केला. सुरुवातीला सगळं ठीक होतं, पण जेव्हा पंपाला काही बिघाड झाला, तेव्हापासून कंपनीचे कोणीही फोन उचलत नाही की मदतीला येत नाही,” असे एका शेतकऱ्याने आपला अनुभव सांगितला. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, पंप बंद पडल्यामुळे पिकांना पाणी देणे बंद झाले आणि त्यामुळे पिकांचे मोठे नुकसान झाले.
शेतकरी संघटनांच्या प्रतिनिधींनी या समस्येकडे गांभीर्याने लक्ष वेधले आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, “काही कंपन्या केवळ विक्रीवर लक्ष केंद्रित करत आहेत. त्यांना विक्रीनंतरच्या सेवेची काहीच काळजी नाही. यामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान होत आहे. अशा कंपन्यांवर कारवाई झाली पाहिजे.”
विशेष म्हणजे, ज्या शेतकऱ्यांनी वॉरंटी आणि गॅरंटी कालावधीत मदत मागितली, त्यांनाही योग्य प्रतिसाद मिळत नसल्याचे समोर आले आहे. यामुळे आता अनेक शेतकरी ग्राहक मंचाकडे धाव घेत आहेत. ग्राहक मंचाने या प्रकरणी गांभीर्याने दखल घेतली असून, अशा कंपन्यांविरुद्ध कारवाई करण्याचे संकेत दिले आहेत.
कृषी विभागाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, “आम्ही या समस्येची दखल घेतली आहे. ज्या कंपन्या योग्य सेवा देत नाहीत, त्यांच्यावर कारवाई केली जाईल. शिवाय, नवीन शेतकऱ्यांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे तयार केली जात आहेत, जेणेकरून त्यांना योग्य कंपनी निवडण्यास मदत होईल.”
तज्ज्ञांच्या मते, शेतकऱ्यांनी सौर पंप खरेदी करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवले पाहिजेत:
१. स्थानिक पातळीवर कंपनीची उपस्थिती आणि सेवा केंद्रे तपासणे २. इतर शेतकऱ्यांचा अनुभव विचारात घेणे ३. वॉरंटी आणि गॅरंटीच्या अटी काळजीपूर्वक वाचणे ४. कंपनीच्या ग्राहक सेवा विभागाशी संपर्क साधून त्यांच्या प्रतिसादाची चाचणी घेणे ५. महावितरण किंवा शासकीय यंत्रणांकडून कंपनीबद्दल माहिती घेणे
महावितरणच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, “आम्ही शेतकऱ्यांना सल्ला देतो की त्यांनी केवळ कमी किमतीवर लक्ष न देता, कंपनीची विश्वसनीयता आणि सेवा क्षमता तपासून पाहावी. स्वस्त पंप घेऊन नंतर त्रास सहन करण्यापेक्षा, चांगली सेवा देणाऱ्या विश्वसनीय कंपनीकडून पंप घेणे जास्त फायदेशीर ठरते.”
दरम्यान, काही प्रगतिशील शेतकऱ्यांनी एक पाऊल पुढे जाऊन सौर पंप वापरणाऱ्या शेतकऱ्यांचे व्हॉट्सअॅप ग्रुप तयार केले आहेत. या ग्रुपमध्ये ते एकमेकांना कंपन्यांबद्दलचे अनुभव आणि समस्या निराकरणाचे मार्ग शेअर करतात. अशा प्रकारच्या नेटवर्किंगमुळे नवीन शेतकऱ्यांना योग्य निर्णय घेण्यास मदत होत आहे.
शेतकरी हितरक्षक संघटनेचे अध्यक्ष म्हणाले, “आम्ही शासनाकडे मागणी केली आहे की सौर पंप पुरवठा करणाऱ्या कंपन्यांसाठी कडक नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे तयार करावीत. कंपन्यांनी विक्रीनंतरच्या सेवेची हमी दिली पाहिजे आणि त्याचे पालन न केल्यास त्यांच्यावर कठोर कारवाई झाली पाहिजे.”
या सगळ्या परिस्थितीमुळे सौर पंप योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसमोर मोठे आव्हान उभे राहिले आहे. तथापि, योग्य नियोजन आणि कार्यवाहीद्वारे या समस्यांवर मात करता येईल, असा विश्वास तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे. शेतकऱ्यांनी सतर्क राहून आणि सर्व बाजूंचा विचार करून निर्णय घेतल्यास भविष्यात अशा समस्यांना तोंड द्यावे लागणार नाही, असेही ते म्हणाले.
