senior citizens भारतीय समाजात ज्येष्ठ नागरिकांचे स्थान अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्यांच्या योगदानाची दखल घेत भारत सरकारने 2025 च्या अर्थसंकल्पात त्यांच्यासाठी अनेक महत्त्वाच्या योजना आणि सुविधांची घोषणा केली आहे. या नवीन तरतुदींमुळे ज्येष्ठ नागरिकांचे जीवन अधिक सुरक्षित आणि समृद्ध होण्यास मदत होणार आहे.
प्रधानमंत्री वय वंदना योजनेचे नवे स्वरूप प्रधानमंत्री वय वंदना योजना (पीएमव्हीव्हीवाय) ही भारतीय आयुर्विमा महामंडळाद्वारे (एलआयसी) व्यवस्थापित केली जाणारी एक विशेष पेन्शन योजना आहे. 2025 मध्ये या योजनेत महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या आहेत.
आता एका व्यक्तीला या योजनेत कमाल 15 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येईल. योजनेचा कालावधी 10 वर्षांचा असून, गुंतवणुकीच्या रकमेनुसार नियमित मासिक पेन्शन मिळते. ही योजना विशेषतः त्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी फायदेशीर आहे ज्यांना सुरक्षित आणि हमी असलेला परतावा हवा आहे.
कर सवलतींमधील क्रांतिकारी बदल 2025 च्या अर्थसंकल्पात ज्येष्ठ नागरिकांसाठी कर प्रणालीत मोठे बदल करण्यात आले आहेत. नवीन कर प्रणालीनुसार, 12 लाख रुपयांपर्यंतच्या वार्षिक उत्पन्नावर कोणताही कर आकारला जाणार नाही. हा निर्णय ज्येष्ठ नागरिकांच्या आर्थिक स्वातंत्र्याला चालना देणारा आहे.
त्याचबरोबर, व्याज उत्पन्नावरील टीडीएस (स्रोतातून कर कपात) ची मर्यादा 50,000 रुपयांवरून 1 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. भाड्यापासून मिळणाऱ्या उत्पन्नावरील टीडीएस मर्यादाही 2.4 लाख रुपयांवरून 6 लाख रुपयांपर्यंत नेण्यात आली आहे. या सर्व बदलांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांच्या हातात अधिक पैसे राहतील आणि कर भरण्याचे ओझेही कमी होईल.
अटल वायु अभ्युदय योजनेचे विस्तारीकरण ज्येष्ठ नागरिकांच्या सर्वांगीण विकासासाठी सुरू करण्यात आलेल्या अटल वायु अभ्युदय योजनेला 2025 मध्ये नवी दिशा देण्यात आली आहे. या योजनेसाठी सरकारने 289.69 कोटी रुपयांचे विशेष बजेट वाटप केले आहे.
या योजनेअंतर्गत तीन महत्त्वाचे घटक आहेत – आरोग्य सेवा, कौशल्य विकास कार्यक्रम आणि सामाजिक सुरक्षा उपाय. आरोग्य सेवांमध्ये विशेष वैद्यकीय तपासणी शिबिरे, मोफत औषधे आणि वैद्यकीय सल्ला यांचा समावेश आहे.
कौशल्य विकास कार्यक्रमांतर्गत ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या अनुभवाचा उपयोग करून नवीन आर्थिक संधी निर्माण करण्यास मदत केली जाते. सामाजिक सुरक्षा उपायांमध्ये वृद्धाश्रमांचा दर्जा सुधारणे, दैनंदिन जीवनातील मदतीसाठी सहाय्यक सेवा आणि सामाजिक एकत्रीकरणाचे कार्यक्रम यांचा समावेश आहे.
राष्ट्रीय बचत योजनेतील महत्त्वाचे बदल 2025 च्या अर्थसंकल्पात राष्ट्रीय बचत योजनेतील (एनएसएस) निधी काढण्याच्या नियमांमध्ये महत्त्वाचे बदल करण्यात आले आहेत. 29 ऑगस्ट 2024 पासून एनएसएस खात्यातून पैसे काढणे पूर्णपणे करमुक्त करण्यात आले आहे.
Also Read:
ठिबक व तुषार सिंचन अनुदानाचा जीआर जाहीर, या दिवशी वाटप 400 कोटी रुपयांचा निधी GR for drip
जरी यापुढे या खात्यांवर व्याज मिळणार नसले, तरी पैसे काढताना कोणताही कर लागणार नाही. हा निर्णय विशेषतः जुनी एनएसएस खाती असलेल्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी फायदेशीर ठरणार आहे. समाजावरील परिणाम 2025 च्या अर्थसंकल्पातील या सर्व तरतुदींचा ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनावर सकारात्मक परिणाम होणार आहे.
वाढीव करमुक्त मर्यादेमुळे त्यांची बचत वाढेल आणि आर्थिक नियोजन करणे सोपे होईल. टीडीएस मर्यादेत केलेल्या वाढीमुळे त्यांच्या हातात अधिक रोख रक्कम राहील, ज्यामुळे दैनंदिन गरजा भागवणे सुलभ होईल. प्रधानमंत्री वय वंदना योजनेसारख्या पेन्शन योजना आणि अटल वायु अभ्युदय योजनेसारखे सामाजिक सुरक्षा उपाय त्यांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवण्यास मदत करतील.
या सर्व योजना आणि सुविधांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांचे जीवन अधिक सुरक्षित आणि सन्माननीय होण्यास मदत होईल. त्यांच्या आर्थिक गरजा भागवण्याबरोबरच त्यांचे सामाजिक स्थानही बळकट होईल. सरकारच्या या पावलांमुळे ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या उत्तरार्धात स्वाभिमानाने जगता येईल आणि समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सक्रिय सहभागी होता येईल.
या सर्व योजनांचा लाभ घेण्यासाठी ज्येष्ठ नागरिकांनी त्यांच्या जवळच्या बँका, पोस्ट ऑफिस किंवा सरकारी कार्यालयांशी संपर्क साधावा. त्याचबरोबर ऑनलाइन पोर्टलद्वारेही या योजनांसाठी अर्ज करता येतो. योजनांचा पूर्ण लाभ घेण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे जसे की आधार कार्ड, पॅन कार्ड, वय प्रमाणपत्र इत्यादी सिद्ध ठेवावीत. या माध्यमातून भारत सरकार ज्येष्ठ नागरिकांच्या कल्याणासाठी वचनबद्ध असल्याचे दिसून येते.