New scheme starts प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेची सुरुवात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी विश्वकर्मा दिनाचे औचित्य साधून 17 सप्टेंबर 2023 रोजी केली होती. या योजनेचा मुख्य उद्देश भारतातील पारंपारिक कारागीर, हस्तकला आणि सूक्ष्म, लघु व मध्यम उद्योग क्षेत्राला प्रोत्साहन देणे हा आहे. 👈 पंतप्रधान मोदी यांच्या ‘आत्मनिर्भर भारत’ या संकल्पनेला पूरक अशी ही योजना आहे.
भारतीय संस्कृती आणि परंपरेत कारागिरांचे योगदान अनन्यसाधारण आहे. मात्र, बदलत्या काळानुसार तांत्रिक विकासासह त्यांनी आपली कौशल्ये अद्ययावत करण्याची आवश्यकता आहे. विश्वकर्मा योजनेमार्फत या कारागिरांना केवळ आर्थिक मदतच नव्हे तर त्यांचे कौशल्य अद्ययावत करण्यासाठी प्रशिक्षणही दिले जाते.
योजनेचे व्याप्ती आणि लक्ष्यगट 🌐
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही केंद्र सरकार मार्फत संपूर्ण देशामध्ये राबवली जात आहे. या योजनेत देशातील 140 हून अधिक जातींचा समावेश करण्यात आला आहे. योजनेचे महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ज्यांना बँकांकडून खराब सिबिल स्कोर वर कर्ज मिळू शकत नाही अशा लोकांनाही या योजनेमार्फत कर्जाच्या स्वरूपात आर्थिक मदत दिली जाते. ✅️
विश्वकर्मा योजनेचे महत्त्वाचे फायदे 🌐
- आर्थिक सबलीकरण: कारागीर आणि लघु व्यवसायिकांना कर्जाच्या स्वरूपात आर्थिक मदत.
- स्वावलंबन: केवळ आर्थिक मदतच नव्हे तर लोकांना स्वावलंबी बनवण्याची संधी.
- परवडणारे व्याजदर: 6% ते 12% वार्षिक व्याजदराने कर्ज उपलब्ध.
- पुरेसा कालावधी: 5 ते 7 वर्षांचा परतफेडीचा कालावधी.
- सिबिल स्कोर समस्या नाही: खराब सिबिल स्कोर असलेल्या व्यक्तींनाही कर्ज मिळण्याची संधी.
- कौशल्य विकास: कारागिरांना त्यांच्या कौशल्याचा विकास करण्यासाठी प्रशिक्षण.
- बाजारपेठ जोडणी: उत्पादनांसाठी बाजारपेठ उपलब्ध करून देण्यास मदत.
योजनेअंतर्गत कर्जाची रक्कम, कालावधी आणि व्याजदर 💰
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांना कर्जाच्या स्वरूपात 1 ते 3 लाख रुपयांपर्यंतची रक्कम देण्यात येते. 👈 हे कर्ज 5 ते 7 वर्षाच्या कालावधीसाठी 6% ते 12% वार्षिक व्याजदराने उपलब्ध आहे. हे व्याजदर इतर व्यावसायिक कर्जांच्या तुलनेत अत्यंत परवडणारे आहेत.
विश्वकर्मा योजना पात्र क्षेत्रे 🏛️
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत कर्ज मिळवण्यासाठी व्यक्ती ही खालील पैकी एका क्षेत्रात कार्यरत असणे आवश्यक आहे:
- सुतार – लाकडी वस्तू, फर्निचर बनवणारे
- बोट किंवा नाव बनवणारे – जलवाहतुकीसाठी वापरल्या जाणाऱ्या वाहनांची निर्मिती करणारे
- लोहार – लोखंडाच्या वस्तू बनवणारे कारागीर
- टाळे बनवणारे कारागीर – पारंपारिक पद्धतीने टाळे तयार करणारे
- सोनार – सोन्या-चांदीच्या दागिन्यांची निर्मिती करणारे
- कुंभार – मातीच्या वस्तू, भांडी बनवणारे
- शिल्पकार – दगड, संगमरवर, लाकूड यांवर कोरीव काम करणारे
- मेस्त्री – बांधकाम क्षेत्रातील पारंपारिक कारागीर
- मच्छीमार – पारंपारिक पद्धतीने मासेमारी करणारे
- टूल किट निर्माता – विविध हत्यारे बनवणारे
- दगड फोडणारे मजूर – बांधकामासाठी दगड तयार करणारे
- मोची कारागीर – पारंपारिक पादत्राणे बनवणारे
- टोपली, चटई, झाडू बनवणारे – बांबू, वेत इत्यादीपासून वस्तू तयार करणारे
- बाहुली आणि इतर पारंपारिक खेळणी उत्पादक – पारंपारिक खेळणी बनवणारे
- न्हावी – पारंपारिक पद्धतीने केशकर्तन सेवा देणारे
- हार बनवणारे – पुष्पहार, माळा इत्यादी तयार करणारे
- धोबी – पारंपारिक पद्धतीने कपडे धुणारे
- शिंपी – कपडे शिवणारे कारागीर
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना पात्रता 🌐
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराने खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- नागरिकत्व: अर्जदार भारतीय नागरिक असणे आवश्यक आहे. ✅️
- क्षेत्र: वरील 18 क्षेत्रांपैकी एका क्षेत्रात कार्यरत असणे आवश्यक.
- वय मर्यादा: अर्जदाराचे वय 18 ते 50 वर्षे दरम्यान असावे.
- व्यवसाय स्थिती: अर्जदार कारागीर किंवा लघु व्यावसायिक असावा.
- प्रमाणपत्र: मान्यताप्राप्त संस्थेचे संबंधित ट्रेडचे प्रमाणपत्र असणे आवश्यक.
- कुटुंब पार्श्वभूमी: अर्जदाराच्या कुटुंबातील कोणतीही व्यक्ती सरकारी नोकरीत नसावी.
- करविषयक स्थिती: अर्जदाराच्या कुटुंबातील कोणीही करदाता नसावा.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया 🕛
विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत लाभ घेण्यासाठी खालील पद्धती अनुसरावी:
- अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या: https://vishwakarma.gov.in या संकेतस्थळावर जा.
- नोंदणी करा: नवीन वापरकर्ता म्हणून नोंदणी करा.
- अर्ज फॉर्म भरा: आवश्यक माहिती भरून अर्ज फॉर्म पूर्ण करा.
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा: ओळखपत्र, रहिवासी प्रमाणपत्र, व्यवसाय प्रमाणपत्र इत्यादी.
- अर्ज सबमिट करा: सर्व माहिती तपासून अर्ज सबमिट करा.
- अर्ज क्रमांक जतन करा: पुढील संदर्भासाठी अर्ज क्रमांक जतन करा.
आवश्यक कागदपत्रे 📄
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड ✅️
- पॅन कार्ड ✅️
- रहिवासी प्रमाणपत्र ✅️
- जातीचा दाखला (आवश्यकतेनुसार) ✅️
- बँक खात्याचे तपशील ✅️
- व्यवसाय प्रमाणपत्र ✅️
- पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र ✅️
- मोबाईल नंबर (आधारशी जोडलेला) ✅️
यशस्वी लाभार्थ्यांची यशोगाथा 🌐
महाराष्ट्रातील पुणे येथील राहणारे सुनील काळे हे एक कुशल सुतार आहेत. त्यांना पारंपारिक फर्निचर बनवण्याचे कौशल्य होते, परंतु पुरेशा भांडवलाअभावी ते मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करू शकत नव्हते. प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत त्यांना 3 लाख रुपयांचे कर्ज मिळाले. या मदतीमुळे त्यांनी आधुनिक यंत्रसामग्री खरेदी केली आणि आता त्यांचा व्यवसाय दुप्पट वेगाने वाढत आहे. ते म्हणतात, “विश्वकर्मा योजनेमुळे मला केवळ आर्थिक मदतच नव्हे तर नवीन कौशल्येही शिकण्याची संधी मिळाली.”
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेचे सामाजिक आणि आर्थिक महत्त्व 🏛️
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही केवळ आर्थिक मदत देणारी योजना नाही तर देशाच्या पारंपारिक कला आणि कौशल्यांचे जतन आणि संवर्धन करणारी योजना आहे. भारताची पारंपारिक कला आणि कौशल्ये यांना जागतिक बाजारपेठेत प्रतिष्ठित स्थान मिळवून देण्यास ही योजना मदत करते.
एका बाजूला पारंपारिक कौशल्ये जपली जात असताना दुसऱ्या बाजूला तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने त्यांचे आधुनिकीकरण करणे, हे या योजनेचे महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे. या माध्यमातून कारागिरांचे आर्थिक, सामाजिक आणि व्यावसायिक उत्थान होत आहे.
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही भारतीय पारंपारिक कला, कौशल्ये आणि हस्तकला यांचे संवर्धन करण्यासाठीची एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरली आहे. या योजनेमार्फत कारागिरांना व्यावसायिक स्थिरता, आर्थिक सुरक्षितता आणि त्यांच्या कौशल्यांचे आधुनिकीकरण करण्याची संधी मिळाली आहे.
आपणही विश्वकर्मा योजनेचा लाभ घेऊन आपल्या पारंपारिक कौशल्याचा विकास करू शकता आणि आर्थिक स्वातंत्र्याच्या दिशेने पाऊल टाकू शकता. आजच अधिकृत वेबसाईटला भेट देऊन आपला अर्ज सादर करा आणि विश्वकर्मा योजनेचा लाभ घ्या! 👈