30 lakh application reject महाराष्ट्र राज्यात गेल्या काही महिन्यांपासून राबवण्यात येत असलेली “माझी लाडकी बहीण” ही योजना महिलांच्या आर्थिक स्वावलंबनासाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरत आहे. मुख्यमंत्री यांच्या नेतृत्वाखाली सुरू झालेल्या या महत्त्वाकांक्षी योजनेने आतापर्यंत २ कोटी ४१ लाख महिलांना थेट आर्थिक लाभ पोहोचवला आहे. मात्र, नुकत्याच वितरित झालेल्या सातव्या हप्त्यात सुमारे ३० लाख अर्ज विविध कारणांमुळे नाकारण्यात आले असल्याची माहिती समोर आली आहे.
योजनेचा व्यापक प्रभाव
महाराष्ट्रातील महिलांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा आणण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आलेल्या “माझी लाडकी बहीण” योजनेंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १,५०० रुपये आर्थिक मदत दिली जाते. या योजनेचा मुख्य उद्देश राज्यातील महिलांना आर्थिक स्थैर्य देणे आणि त्यांच्या आत्मसन्मानात वाढ करणे हा आहे. सरकारच्या या पावलामुळे ग्रामीण भागातील महिलांपासून ते शहरी भागातील महिलांपर्यंत सर्वांना आर्थिक दिलासा मिळत आहे.
महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांच्या म्हणण्यानुसार, “माझी लाडकी बहीण योजना ही महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. आम्ही सरकारमध्ये आल्यापासून महिलांच्या सर्वांगीण विकासासाठी कटिबद्ध आहोत. या योजनेमुळे महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळण्यास मदत होत आहे.”
सातव्या हप्त्याची स्थिती
जानेवारी महिन्यात सातव्या हप्त्याचे वितरण सुरू करण्यात आले. पहिल्या दिवशी १ कोटी ७ लाख महिलांच्या खात्यात निधी जमा करण्यात आला, तर दुसऱ्या दिवशी १ कोटी २५ लाख महिलांना लाभ हस्तांतरित करण्यात आला. परंतु, या हप्त्यात अंदाजे ३० लाख अर्ज विविध कारणांमुळे नाकारण्यात आले आहेत.
सामाजिक न्याय विभागाचे एक वरिष्ठ अधिकारी यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, “नाकारलेल्या अर्जांमध्ये त्रुटी आढळून आल्या आहेत. काही अर्जांमध्ये आधार कार्ड क्रमांक चुकीचा होता, काहींमध्ये बँक खाते माहिती अपूर्ण होती, तर काही अर्जदार आयकर दात्या निघाल्या, ज्यामुळे त्यांना या योजनेचा लाभ देणे शक्य नव्हते. सरकार या सर्व अर्जदारांना त्यांच्या अर्जातील त्रुटी दुरुस्त करण्याची संधी देत आहे.”
अफवांपासून सावधानतेचे आवाहन
माझी लाडकी बहीण योजनेबद्दल सोशल मीडियावर अनेक प्रकारच्या अफवा पसरवल्या जात आहेत. यासंदर्भात महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी स्पष्ट केले की, “योजनेबाबत कोणत्याही प्रकारच्या अफवांना बळी पडू नये. सरकारकडून सर्व पात्र लाभार्थ्यांना नियमानुसार लाभ मिळत आहे, आणि प्रक्रिया व्यवस्थित सुरू आहे. काही लोक सोशल मीडियावर योजना बंद होणार किंवा निधी कमी केला जाणार अशा अफवा पसरवत आहेत, या अफवांवर विश्वास ठेवू नये.”
राज्यातील सर्व महिलांना त्यांनी केलेला आवाहन साधा आहे: “सरकारवर विश्वास ठेवा, अपप्रचाराला बळी पडू नका. जर कोणत्याही महिलेला शंका किंवा समस्या असेल तर त्यांनी अधिकृत सरकारी यंत्रणेशी संपर्क साधावा.”
पारदर्शकतेचे धोरण
“माझी लाडकी बहीण” योजनेंतर्गत लाभार्थी निवडीची प्रक्रिया अत्यंत पारदर्शक असल्याचे सरकारने स्पष्ट केले आहे. पात्र महिलांचे अर्ज अटी व शर्तींनुसार तपासले जातात आणि त्यानंतरच थेट त्यांच्या बँक खात्यात रक्कम हस्तांतरित केली जाते.
योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी विशेष पोर्टल तयार करण्यात आले आहे, जिथे महिलांना त्यांच्या अर्जाची स्थिती तपासता येते. त्याचबरोबर, तालुका पातळीवर सहाय्यता केंद्रे उभारण्यात आली आहेत, जिथे महिलांना अर्ज भरण्यासाठी आणि इतर माहितीसाठी मदत केली जाते.
लाभार्थ्यांचे अनुभव
राज्यातील विविध भागांतील महिलांशी संवाद साधला असता, अनेक महिलांनी या योजनेमुळे त्यांच्या जीवनात आलेल्या सकारात्मक बदलांबद्दल सांगितले.
नांदेड जिल्ह्यातील वषृाली पाटील (४८) यांनी सांगितले, “माझी लाडकी बहीण योजनेमुळे मला दरमहा १,५०० रुपये मिळत आहेत. या पैशांमधून मी माझ्या मुलींच्या शिक्षणासाठी बचत करू शकते. आर्थिक मदतीबरोबरच, मला आता आत्मविश्वासही वाटू लागला आहे.”
पुणे जिल्ह्यातील मीनाक्षी कदम (३५) यांनी सांगितले, “या योजनेमुळे मी एक छोटा व्यवसाय सुरू करू शकले. मी आता इतरांवर अवलंबून राहण्याची गरज नाही.”
ग्रामीण भागातील महिलांना या योजनेमुळे आर्थिक स्वातंत्र्य मिळत असल्याचेही दिसून येत आहे. गोंदिया जिल्ह्यातील संगीता मेश्राम (४०) यांच्या म्हणण्यानुसार, “आमच्यासारख्या ग्रामीण भागातील महिलांना स्वतःचे उत्पन्न मिळवणे अवघड असते. माझी लाडकी बहीण योजनेमुळे आम्हाला नियमित उत्पन्न मिळत आहे, ज्यामुळे आम्ही दैनंदिन खर्च भागवू शकतो.”
सरकारने या योजनेला पुढील पाच वर्षांसाठी सुरू ठेवण्याची घोषणा केली आहे. त्याचबरोबर, या योजनेंतर्गत मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीचा उपयोग महिलांना स्वयंरोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी कसा करता येईल, यासाठी विशेष प्रशिक्षण कार्यक्रम सुरू करण्याची योजना आहे.
महिला व बालविकास विभागाने लवकरच “माझी लाडकी बहीण प्लस” नावाचा एक विशेष कार्यक्रम सुरू करण्याची योजना आखली आहे, ज्यामध्ये लाभार्थी महिलांना त्यांच्या कौशल्य विकासासाठी प्रशिक्षण दिले जाईल. त्याचबरोबर, त्यांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कमी व्याजदरावर कर्ज उपलब्ध करून दिले जाईल.
“माझी लाडकी बहीण” योजनेला महाराष्ट्रातील महिलांकडून प्रचंड प्रतिसाद मिळत आहे. आतापर्यंत २.५ कोटींहून अधिक महिलांनी या योजनेसाठी अर्ज केले आहेत, ज्यापैकी २ कोटी ४१ लाख महिलांना लाभ मिळाला आहे.
राज्य सरकारने या योजनेसाठी वार्षिक २२,००० कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे, जे राज्याच्या अर्थसंकल्पात महत्त्वाचा हिस्सा आहे. महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी स्पष्ट केले की, “हा खर्च सरकारसाठी ‘खर्च’ नाही तर ‘गुंतवणूक’ आहे. महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणामुळे संपूर्ण कुटुंबाचा आणि समाजाचा विकास होतो.”
“माझी लाडकी बहीण” योजना महाराष्ट्रातील महिलांसाठी एक आशेचा किरण ठरली आहे. या योजनेमुळे अनेक महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळत आहे, त्यांचा आत्मविश्वास वाढत आहे आणि त्या स्वतःच्या पायावर उभ्या राहू शकत आहेत. सातव्या हप्त्यात ३० लाख अर्ज नाकारले गेले असले तरी, सरकारने या महिलांना त्यांच्या अर्जातील त्रुटी दुरुस्त करण्याची संधी दिली आहे.
अफवांवर विश्वास न ठेवता, अधिकृत माहितीवर विश्वास ठेवण्याचे आवाहन सरकारने केले आहे. “माझी लाडकी बहीण” योजना ही महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे आणि यामुळे महाराष्ट्रातील महिलांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होत आहे, असे निष्कर्ष आतापर्यंतच्या प्रतिसादावरून काढता येतात.