- recruitment in Anganwadi महिला सक्षमीकरण आणि बालविकासाला चालना देणारी महत्त्वाची संधी उपलब्ध झाली आहे. महाराष्ट्र राज्यात अंगणवाडी केंद्रांमध्ये सेविका, मदतनीस आणि मुख्यसेविका पदांसाठी भरती प्रक्रिया सुरू करण्यात आली आहे.
या भरतीचा मुख्य उद्देश महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनविणे आणि बालकांच्या सर्वांगीण विकासासाठी प्रशिक्षित कर्मचारी उपलब्ध करून देणे आहे. इच्छुक महिलांना या संधीचा फायदा घेण्यासाठी आवश्यक पात्रता, अर्ज प्रक्रिया आणि निवड पद्धतीची सविस्तर माहिती या लेखात देण्यात आली आहे.
अंगणवाडी भरतीचे महत्त्व
अंगणवाडी केंद्रे बालविकासाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ही केंद्रे ०-६ वयोगटातील मुलांना पूरक पोषण, प्राथमिक शिक्षण आणि आरोग्य सेवा पुरवतात. या केंद्रांमध्ये काम करणारे कर्मचारी बालकांच्या शारीरिक, मानसिक आणि सामाजिक विकासासाठी प्रयत्नशील असतात. अंगणवाडी सेविका, मदतनीस आणि मुख्यसेविका या पदांवरील नियुक्त्या योग्य पात्रता असलेल्या आणि प्रशिक्षित महिलांमधूनच होणे आवश्यक आहे. त्यामुळे बालकांना दर्जेदार सेवा मिळते आणि महिलांनाही रोजगाराची संधी उपलब्ध होते.
पदांनुसार पात्रता आणि जबाबदारी
अंगणवाडी सेविका
शैक्षणिक पात्रता: किमान दहावी उत्तीर्ण
जबाबदाऱ्या:
- ०-६ वयोगटातील मुलांची देखभाल आणि त्यांच्या आरोग्याचे निरीक्षण
- पूरक पोषण आहार वाटप आणि पोषण शिक्षण
- मुलांना प्राथमिक शिक्षण देणे
- लसीकरण कार्यक्रमांचे आयोजन
- गर्भवती महिला आणि स्तनदा मातांना मार्गदर्शन करणे
- बालकांच्या आरोग्य तपासणीसाठी आणि विकासाच्या नोंदी ठेवणे
अंगणवाडी सेविकांची भूमिका केवळ मुलांचे खेळ आणि शिक्षणापुरती मर्यादित नाही. त्या गावातील गर्भवती महिला, स्तनदा माता आणि किशोरवयीन मुलींसाठीही मार्गदर्शक ठरतात. त्यांच्या प्रशिक्षणामुळे त्या आरोग्य आणि पोषण विषयक समस्या ओळखू शकतात आणि योग्य दिशेने मार्गदर्शन करू शकतात.
मदतनीस
शैक्षणिक पात्रता: किमान आठवी उत्तीर्ण
जबाबदाऱ्या:
- अंगणवाडी सेविकांना सहाय्य करणे
- पोषण आहार तयार करणे आणि वाटप करणे
- अंगणवाडी केंद्राची स्वच्छता राखणे
- मुलांच्या स्वच्छतेची काळजी घेणे
- खेळण्याच्या माध्यमातून मुलांची देखभाल करणे
मदतनीस पदावरील कर्मचारी अंगणवाडी केंद्राच्या दैनंदिन कामकाजात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. त्यांची जबाबदारी केंद्राची स्वच्छता राखणे, आहार तयार करणे आणि वाटप करणे, तसेच मुलांच्या स्वच्छतेची काळजी घेणे अशी असते. मुलांशी संवाद साधण्याची आवड आणि धैर्य या पदासाठी आवश्यक आहे.
मुख्यसेविका (पर्यवेक्षिका)
शैक्षणिक पात्रता: कोणत्याही शाखेतील पदवी
जबाबदाऱ्या:
- अंगणवाडी केंद्रांचे निरीक्षण आणि पर्यवेक्षण
- सेविका आणि मदतनीस यांच्या कामावर देखरेख
- विविध उपक्रमांचे नियोजन आणि अंमलबजावणी
- सरकारी योजनांची माहिती पुरवणे आणि त्यांचा लाभ समाजापर्यंत पोहोचवणे
- अंगणवाडी केंद्रांची कामगिरी सुधारण्यासाठी मार्गदर्शन करणे
- अहवाल तयार करणे आणि विभागीय अधिकाऱ्यांना सादर करणे
मुख्यसेविका हे पद नेतृत्वाचे आणि व्यवस्थापकीय कौशल्य असलेल्या महिलांसाठी उत्तम आहे. त्यांच्यावर अंगणवाडी केंद्रांच्या कार्यक्षम व्यवस्थापनाची जबाबदारी असते. त्या विविध सरकारी योजनांची अंमलबजावणी करतात आणि केंद्रांच्या कामाचे मूल्यांकन करून सुधारणांसाठी मार्गदर्शन करतात.
वयोमर्यादा आणि आरक्षण
वयोमर्यादा: १८ ते ४० वर्षे
आरक्षित प्रवर्गातील उमेदवारांना शासकीय नियमानुसार वयोमर्यादेत सवलत देण्यात येते. अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, ओबीसी, दिव्यांग आणि माजी सैनिक यांना ठराविक वर्षांची सूट मिळते. यासंदर्भात सविस्तर माहिती अधिकृत जाहिरातीत दिलेली असते.
वेतन माहिती
अंगणवाडी विभागातील विविध पदांसाठी खालीलप्रमाणे वेतन दिले जाते:
- मुख्यसेविका (पर्यवेक्षिका): ₹३५,४०० ते ₹१,१२,४०० (पद, अनुभव आणि प्रशिक्षणानुसार)
- सेविका: ₹१०,००० ते ₹१८,००० (अनुभवानुसार)
- मदतनीस: ₹८,००० ते ₹१५,००० (अनुभवानुसार)
अर्ज प्रक्रिया
अंगणवाडी भरतीसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया सोपी आणि ऑनलाइन स्वरूपाची आहे. इच्छुक उमेदवारांनी खालील पद्धतीचा अवलंब करावा:
१. महिला व बालविकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या २. “अंगणवाडी भरती २०२५” या लिंकवर क्लिक करा ३. पदांची माहिती वाचून ज्या पदासाठी आपण पात्र आहात, त्या पदासाठी अर्ज करा ४. अर्ज फॉर्म काळजीपूर्वक भरा – व्यक्तिगत माहिती, शैक्षणिक माहिती, अनुभव (असल्यास) इत्यादी तपशील भरा ५. आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा ६. शुल्क ऑनलाइन पद्धतीने भरा (क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, नेट बँकिंग किंवा यूपीआय द्वारे) ७. फॉर्म सबमिट करा आणि पावती मिळवा
अर्ज करण्याच्या शेवटच्या तारखेपर्यंत संकेतस्थळावर अर्ज केल्याची खात्री करा. उशीरा केलेले अर्ज स्वीकारले जाणार नाहीत.
आवश्यक कागदपत्रे
अर्जासोबत खालील कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करणे आवश्यक आहे:
- शैक्षणिक पात्रता प्रमाणपत्रे (१० वी/१२ वी/पदवी)
- जन्म दाखला किंवा वयाचा पुरावा
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- जात प्रमाणपत्र (आरक्षणाचा लाभ घेण्यासाठी)
- अधिवास प्रमाणपत्र
- अनुभव प्रमाणपत्र (असल्यास)
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
- स्वाक्षरीचा नमुना
सर्व प्रमाणपत्रे स्पष्ट आणि वाचनीय स्वरूपात अपलोड करा. अस्पष्ट किंवा विकृत प्रमाणपत्रे स्वीकारली जाणार नाहीत.
अर्ज शुल्क
अंगणवाडी भरतीसाठी अर्ज शुल्क खालीलप्रमाणे आहे:
- खुला प्रवर्ग: ₹३००
- आरक्षित प्रवर्ग (SC/ST/OBC): ₹१००
- दिव्यांग उमेदवार: ₹१००
अर्ज शुल्क ऑनलाइन पद्धतीने भरावे लागेल. एकदा भरलेले शुल्क कोणत्याही परिस्थितीत परत केले जाणार नाही.
परीक्षा पद्धती
भरती प्रक्रियेत उमेदवारांची लेखी परीक्षा घेतली जाईल. परीक्षेचे स्वरूप खालीलप्रमाणे असेल:
- परीक्षेचा प्रकार: बहुपर्यायी प्रश्न (MCQ)
- परीक्षेची भाषा: मराठी/हिंदी/इंग्रजी
- परीक्षेचे गुण: २०० गुण
- परीक्षेचा कालावधी: २ तास
परीक्षेत खालील विषयांवर प्रश्न विचारले जातील:
- सामान्य ज्ञान आणि चालू घडामोडी
- मराठी आणि इंग्रजी भाषा
- गणित आणि तार्किक क्षमता
- पोषण आणि आरोग्य
- बालविकास आणि मनोविज्ञान
- संगणक ज्ञान
उमेदवारांची निवड केवळ लेखी परीक्षेतील गुणांच्या आधारे केली जाईल. या भरती प्रक्रियेत मुलाखत घेतली जाणार नाही.
अंगणवाडी नोकरीचे फायदे
अंगणवाडी विभागात नोकरी करण्याचे अनेक फायदे आहेत:
- सरकारी क्षेत्रात निश्चित आणि नियमित वेतन
- वार्षिक वेतनवाढ
- सार्वजनिक सुट्ट्या आणि रजा
- प्रशिक्षण आणि कौशल्य विकासाच्या संधी
- भविष्य निर्वाह निधी (EPF) आणि कर्मचारी राज्य विमा (ESI) सारखे लाभ
- कर्मचारी कल्याण योजनांचा लाभ
- समाजासाठी योगदान देण्याची संधी
महत्त्वाच्या तारखा
- अर्ज सुरू होण्याची तारीख: फेब्रुवारी २०, २०२५
- अर्ज करण्याची अंतिम तारीख: मार्च १५, २०२५
- परीक्षेची संभावित तारीख: एप्रिल २०२५
निवड यादी आणि नियुक्ती
निवड झालेल्या उमेदवारांची यादी महिला व बालविकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटवर प्रसिद्ध केली जाईल. निवड झालेल्या उमेदवारांना नियुक्तीपूर्वी प्रशिक्षण दिले जाईल. प्रशिक्षण यशस्वीरित्या पूर्ण केल्यानंतरच अंतिम नियुक्तीपत्र दिले जाईल.
अंगणवाडी सेवेचे महत्त्व
अंगणवाडी सेवेचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. ही सेवा देशातील गरीब आणि वंचित समुदायातील मुलांच्या पोषण आणि शिक्षणाची गरज पूर्ण करते. अंगणवाडी कर्मचारी समुदायातील बालकांच्या आरोग्य आणि विकासासाठी कटिबद्ध असतात. ते गर्भवती महिला, स्तनदा माता आणि किशोरवयीन मुलींनाही मार्गदर्शन करतात.
भारताच्या एकात्मिक बाल विकास सेवा (ICDS) कार्यक्रमाचा महत्त्वाचा भाग म्हणून, अंगणवाडी सेवा कुपोषण, बालमृत्यू आणि आरोग्य समस्या कमी करण्यात मोलाची भूमिका बजावत आहे. अंगणवाडी कर्मचारी समुदायातील बालकांच्या आरोग्य आणि विकासासाठी कार्य करतात आणि त्यांच्यामुळे देशाच्या भविष्यातील नागरिकांचा विकास होतो.
अंगणवाडी भरती हा महिला सक्षमीकरण आणि बालविकासाच्या दिशेने टाकलेले महत्त्वाचे पाऊल आहे. या क्षेत्रात काम करण्याची ही संधी पात्र महिलांनी सोडू नये. याद्वारे त्यांना स्वतःचा आर्थिक विकास साधण्यासोबतच समाजाच्या उन्नतीमध्ये योगदान देण्याची संधी मिळते. आपल्या शैक्षणिक पात्रतेनुसार योग्य पदासाठी अर्ज करा आणि समाजसेवेचा अनमोल अनुभव घ्या.
पात्र आणि इच्छुक महिलांनी अंगणवाडी भरतीसाठी लवकरात लवकर अर्ज करावा आणि या संधीचा लाभ घ्यावा. अर्ज करण्यापूर्वी सर्व आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवा आणि अर्ज काळजीपूर्वक भरा. अधिक माहितीसाठी महिला व बालविकास विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
