PM Kisan’s 19th installment पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजनेअंतर्गत आतापर्यंत १८ हप्ते शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा झाले असून, १९ व्या हप्त्याची उत्सुकता सर्व शेतकऱ्यांमध्ये पाहायला मिळत आहे. केंद्र सरकारने आता या १९ व्या हप्त्याची तारीख जाहीर केली आहे. मिळालेल्या माहितीनुसार, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते २४ फेब्रुवारी रोजी हा हप्ता वितरित केला जाणार आहे.
केंद्रीय कृषिमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी २४ फेब्रुवारीला बिहार दौऱ्यावर जाणार असून, या दौऱ्यात विविध कृषी कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होणार आहेत. याच वेळी ते पीएम किसान योजनेचा १९ वा हप्ता देशभरातील शेतकऱ्यांच्या खात्यांमध्ये वितरित करणार आहेत. हा हप्ता २,००० रुपयांचा असेल, जो थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये जमा केला जाईल.
पीएम किसान योजना: एक दृष्टिक्षेप
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (पीएम-किसान) ही केंद्र सरकारची प्रमुख योजना असून, भारत सरकार यासाठी १०० टक्के वित्तपुरवठा करते. या योजनेंतर्गत, जमीनधारक शेतकरी कुटुंबांना (ज्यांच्या नावावर शेतजमीन आहे) दरवर्षी ६,००० रुपये दिले जातात. ही रक्कम वर्षातून तीन समान हप्त्यांमध्ये, प्रत्येकी २,००० रुपये, थेट लाभार्थ्यांच्या आधारशी जोडलेल्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
पीएम किसान योजना १ डिसेंबर २०१८ पासून लागू करण्यात आली असून, यापूर्वी १८ हप्ते यशस्वीरित्या वितरित करण्यात आले आहेत. शेवटचा म्हणजेच १८ वा हप्ता पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी १५ ऑक्टोबर २०२४ रोजी जारी केला होता. योजनेच्या सुरुवातीपासून आतापर्यंत लाभार्थी शेतकऱ्यांच्या खात्यात ३६,००० रुपये जमा करण्यात आले आहेत.
आवश्यक आहे eKYC प्रक्रिया
पीएम किसान योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, लाभार्थी शेतकऱ्यांसाठी eKYC प्रक्रिया पूर्ण करणे अनिवार्य आहे. यामुळे योजनेचा लाभ थेट शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचतो आणि मध्यस्थांद्वारे होणाऱ्या फसवणुकीची शक्यता कमी होते. eKYC न केलेल्या लाभार्थ्यांच्या खात्यांमध्ये हप्त्याची रक्कम जमा केली जाणार नाही, त्यामुळे सर्व नोंदणीकृत शेतकऱ्यांनी लवकरात लवकर ही प्रक्रिया पूर्ण करावी, असे आवाहन कृषी विभागाने केले आहे.
पीएम किसान योजनेच्या लाभार्थ्यांसाठी eKYC करण्याच्या तीन पद्धती उपलब्ध आहेत:
१. ओटीपी आधारित ई-केवायसी: ही पद्धत पीएम-किसान पोर्टल आणि मोबाइल अॅपवर उपलब्ध आहे. यामध्ये आधारशी जोडलेल्या मोबाइल नंबरवर प्राप्त होणाऱ्या ओटीपीद्वारे प्रमाणीकरण केले जाते.
२. बायोमेट्रिक आधारित ई-केवायसी: ही पद्धत कॉमन सर्व्हिस सेंटर (सीएससी) आणि स्टेट सर्व्हिस सेंटर (एसएसके) येथे उपलब्ध आहे. यामध्ये बायोमेट्रिक डेटा (बोटांचे ठसे किंवा आयरिस स्कॅन) वापरून प्रमाणीकरण केले जाते.
३. फेस ऑथेंटिकेशन-आधारित ई-केवायसी: ही पद्धत पीएम किसान मोबाइल अॅपवर उपलब्ध आहे. यामध्ये चेहऱ्याचे प्रमाणीकरण वापरून ई-केवायसी पूर्ण केली जाते. लाखो शेतकऱ्यांनी याचा वापर केला आहे.
पीएम किसान योजनेसाठी पात्रता आणि नोंदणी प्रक्रिया
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, शेतकऱ्यांकडे शेतजमिनीची मालकी असणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांना पीएम किसान योजनेसाठी नोंदणी करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- नागरिकत्व प्रमाणपत्र
- जमिनीची मालकी दर्शवणारी कागदपत्रे
- बँक खात्याचे तपशील
पीएम किसान योजनेसाठी नोंदणी करण्याच्या पद्धती:
१. ऑनलाइन नोंदणी: पीएम-किसान पोर्टलवर जाऊन (https://pmkisan.gov.in/) नोंदणी ऑनलाइन वर क्लिक करून प्रक्रिया पूर्ण करा.
२. कॉमन सर्व्हिस सेंटरद्वारे (CSC): जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरला भेट देऊन नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करा.
३. राज्य सरकारच्या नोडल अधिकाऱ्यांमार्फत: तुमच्या राज्यातील पीएम किसान योजनेसाठी नियुक्त केलेल्या नोडल अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधून नोंदणी करा.
४. स्थानिक पटवारी किंवा महसूल अधिकाऱ्यांद्वारे: तुमच्या भागातील पटवारी किंवा महसूल अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधून नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करा.
पीएम किसान लाभार्थी स्थिती तपासणी
शेतकरी आपल्या पीएम किसान लाभार्थी स्थितीची तपासणी खालील पद्धतींनी करू शकतात:
१. पीएम किसान पोर्टल: https://pmkisan.gov.in/ या संकेतस्थळावर जाऊन ‘लाभार्थी स्थिती’ विभागात आपला आधार क्रमांक, बँक खाते क्रमांक किंवा मोबाइल नंबर टाकून स्थिती तपासू शकतात.
२. पीएम किसान मोबाइल अॅप: गुगल प्ले स्टोअरवरून पीएम किसान मोबाइल अॅप डाउनलोड करून त्यातील ‘लाभार्थी स्थिती’ पर्यायाद्वारे तपासणी करू शकतात.
३. शेतकरी हेल्पलाइन: १५५२६१ या टोल फ्री क्रमांकावर संपर्क साधून लाभार्थी स्थिती विचारू शकतात.
वगळलेल्या शेतकऱ्यांसाठी तक्रार निवारण यंत्रणा
ज्या शेतकऱ्यांना योजनेपासून वगळण्यात आले आहे किंवा ज्यांना हप्ता मिळाला नाही, अशा शेतकऱ्यांसाठी तक्रार निवारण यंत्रणा उपलब्ध आहे. वगळलेल्या शेतकऱ्यांनी खालील पद्धतींनी तक्रार नोंदवू शकतात:
१. पीएम किसान पोर्टलवरील ‘शिकायत दर्ज करें’ पर्यायाद्वारे. २. पीएम किसान मोबाइल अॅपमधील तक्रार निवारण विभागात. ३. जिल्हा कृषी अधिकाऱ्यांकडे प्रत्यक्ष तक्रार नोंदवून. ४. पीएम किसान हेल्पलाइन १५५२६१ वर संपर्क साधून.
योजनेचे महत्त्व आणि प्रभाव
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना देशभरातील शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीवर सकारात्मक प्रभाव टाकत आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळाल्याने त्यांना शेतीची कामे करण्यासाठी, बियाणे, खते आणि कीटकनाशके खरेदी करण्यासाठी मदत होत आहे. तसेच, आर्थिक संकटाच्या काळात हे पैसे शेतकऱ्यांना सहाय्यभूत ठरत आहेत.
केंद्रीय कृषिमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी सांगितले की, “पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना ही शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य देण्याची महत्त्वपूर्ण योजना आहे. योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक पद्धतीने होत असून, देशभरातील लाखो शेतकऱ्यांना याचा लाभ मिळत आहे. eKYC प्रक्रियेमुळे योजनेची अंमलबजावणी अधिक सुरळीत आणि पारदर्शक झाली आहे.”
शेतकरी संघटनांचे प्रतिनिधीही या योजनेचे स्वागत करत आहेत. एका शेतकरी संघटनेच्या प्रतिनिधींनी सांगितले की, “पीएम किसान योजना शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरत आहे. मात्र, वाढत्या महागाईमुळे या योजनेअंतर्गत मिळणारी आर्थिक मदत वाढवण्याची गरज आहे.”
२४ फेब्रुवारीच्या कार्यक्रमाची तयारी
२४ फेब्रुवारीला बिहारमध्ये होणाऱ्या कार्यक्रमाची तयारी जोरदार सुरू आहे. या कार्यक्रमात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते पीएम किसान योजनेच्या १९ व्या हप्त्याचे वितरण केले जाणार आहे. याशिवाय, पंतप्रधान विविध कृषी योजनांची सुरुवात करणार आहेत आणि इतर विकास प्रकल्पांचेही उद्घाटन करणार आहेत.
शेतकऱ्यांनी आपले eKYC अद्ययावत केले असल्याची खात्री करावी, जेणेकरून त्यांना १९ व्या हप्त्याचा लाभ निश्चितपणे मिळेल. जर eKYC अद्याप पूर्ण केलेले नसेल, तर लवकरात लवकर ते पूर्ण करावे, असे आवाहन कृषी विभागाने केले आहे.
