New lists of PM Kisan राज्यातील शेतकरी बांधवांसाठी आनंदाची बातमी असून, प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेचा (पीएम किसान) 19 वा हप्ता आज (24 फेब्रुवारी 2025) रोजी प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते वितरित केला जात आहे. या योजनेंतर्गत देशभरातील 9 कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांना प्रत्येकी 2,000 रुपये त्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा केले जातील.
याशिवाय महाराष्ट्र राज्य सरकारने राबवलेल्या ‘नमो शेतकरी सन्मान निधी’ योजनेच्या हप्त्याचीही शेतकरी वर्गात उत्सुकता आहे. राज्यातील 91 ते 92 लाख शेतकरी या राज्य सरकारच्या योजनेसाठी पात्र असून, हा हप्ता मार्च महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा होण्याची शक्यता आहे.
पीएम किसान योजना: शेतकऱ्यांसाठी केंद्र सरकारचा महत्त्वाकांक्षी उपक्रम
पीएम किसान योजना ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना असून, या योजनेंतर्गत देशातील छोट्या आणि सीमांतिक शेतकऱ्यांना वार्षिक 6,000 रुपये दिले जातात. ही रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये म्हणजेच प्रत्येकी 2,000 रुपये यानुसार शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा केली जाते.
योजनेचे महत्त्व सांगताना कृषी विभागाचे सचिव रमेश पाटील म्हणाले, “पीएम किसान योजना ही शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात भर टाकणारी योजना आहे. याद्वारे शेतकरी त्यांच्या शेतीसाठी आवश्यक निविष्ठा खरेदी करू शकतात, तसेच त्यांच्या दैनंदिन गरजाही भागवू शकतात. ही योजना शेतकऱ्यांना थेट लाभ देणारी असल्याने, यात मध्यस्थांचा प्रभाव नाही आणि पारदर्शकताही आहे.”
19 व्या हप्त्याच्या वितरणाबाबत सांगताना त्यांनी पुढे स्पष्ट केले की, या वर्षाच्या डिसेंबर-मार्च या कालावधीसाठीचा हा हप्ता असून, यासाठी शेतकऱ्यांनी आपली माहिती अद्ययावत केली असणे आवश्यक आहे. ज्या शेतकऱ्यांनी आधारकार्ड, बँक खाते आणि इतर कागदपत्रांची पडताळणी (e-KYC) केली आहे, त्यांनाच हा हप्ता मिळणार आहे.
नमो शेतकरी सन्मान निधी: राज्य सरकारचा पुढाकार
महाराष्ट्र सरकारच्या ‘नमो शेतकरी सन्मान निधी’ या योजनेंतर्गत राज्यातील पात्र शेतकऱ्यांना केंद्र सरकारच्या योजनेव्यतिरिक्त अतिरिक्त आर्थिक मदत दिली जाते. ही योजना मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी 2023 मध्ये सुरू केली असून, यातून राज्यातील 91 ते 92 लाख शेतकऱ्यांना लाभ मिळणार आहे.
राज्याचे कृषीमंत्री नारायण पाटील यांनी सांगितले, “नमो शेतकरी योजना ही राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेंतर्गत केंद्र सरकारच्या पीएम किसान योजनेसोबतच राज्य सरकारकडूनही शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळत आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ होऊन त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होईल.”
दोन्ही योजनांचे हप्ते वेगवेगळे मिळणार
शेतकऱ्यांमध्ये सध्या एक प्रश्न चर्चिला जात आहे की नमो शेतकरी योजनेचा हप्ता पीएम किसान हप्त्यासोबतच मिळेल का? याबाबत कृषी विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी स्पष्टीकरण दिले आहे.
कृषी विभागाचे उपसचिव मनोज जाधव यांनी सांगितले, “मागच्या वर्षी आम्ही दोन्ही योजनांचे हप्ते एकाच वेळी देण्याचा प्रयत्न केला होता. मात्र, त्यात काही तांत्रिक अडचणी निर्माण झाल्या होत्या. त्यामुळे यावेळी पहिल्यांदा पीएम किसानचा 19 वा हप्ता वितरित केला जाईल आणि त्यानंतर नमो शेतकरी योजनेचा हप्ता वितरित केला जाईल.”
“पीएम किसान हप्ता वितरित झाल्यानंतर, केंद्र सरकारकडून पात्र शेतकऱ्यांची यादी राज्य सरकारकडे पाठवली जाईल. कृषी विभाग त्यानंतर 7-8 दिवसांत नमो शेतकरी योजनेचा हप्ता शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा करेल. त्यामुळे हा हप्ता 1 किंवा 2 मार्च 2025 पर्यंत शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होण्याची शक्यता आहे,” असे त्यांनी पुढे स्पष्ट केले.
शेतकऱ्यांवरील आर्थिक ताण कमी करण्यासाठी उपाय
राज्यातील शेतकऱ्यांवरील आर्थिक ताण कमी करण्यासाठी या दोन्ही योजना महत्त्वाच्या भूमिका बजावत आहेत. नागपूर जिल्ह्यातील शेतकरी रामचंद्र पाटील यांनी सांगितले, “पीएम किसान आणि नमो शेतकरी योजनेचे हप्ते मिळाल्याने आम्हाला आर्थिक दिलासा मिळतो. विशेषतः खरीप हंगामाच्या तयारीच्या काळात या पैशांचा खूप उपयोग होतो. बियाणे, खते आणि कीटकनाशके यांच्या खरेदीसाठी हे पैसे मदत करतात.”
यवतमाळ येथील शेतकरी सुनीता मोरे यांनी सांगितले, “आम्हाला लागणाऱ्या बहुतेक गोष्टींच्या किंमती वाढत आहेत. अशा परिस्थितीत या योजनांमधून मिळणारे पैसे आमच्यासाठी आशेचा किरण आहेत. शेतकऱ्यांचे आर्थिक हित लक्षात घेऊन सुरू केलेल्या या योजना भविष्यातही चालू राहणे आवश्यक आहे.”
योजनांसाठी पात्रता आणि अपात्रता
या दोन्ही योजनांचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काही निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे. पीएम किसान योजनेसाठी शेतकऱ्यांकडे शेतजमीन असणे आवश्यक आहे. तसेच, शेतकऱ्यांनी e-KYC प्रक्रिया पूर्ण केलेली असावी आणि त्यांच्या नावे बँक खाते असणे आवश्यक आहे.
कृषी विभागाचे सहाय्यक संचालक प्रवीण शिंदे यांनी सांगितले, “जे शेतकरी आयकर भरतात, त्यांना या योजनेचा लाभ मिळत नाही. तसेच, सरकारी कर्मचारी, संसद सदस्य, विधानसभा सदस्य, पेन्शनधारक (मासिक 10,000 रुपयांहून अधिक पेन्शन मिळणारे) यांनाही या योजनेचा लाभ मिळत नाही.”
नमो शेतकरी योजनेसाठी देखील पीएम किसान योजनेसारखेच निकष लागू आहेत. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी पीएम किसान योजनेसाठी नोंदणी केलेली असणे आवश्यक आहे. केंद्र सरकारच्या योजनेसाठी पात्र असलेले शेतकरीच नमो शेतकरी योजनेसाठी पात्र असतात.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना काही महत्त्वाच्या सूचना दिल्या आहेत. त्यानुसार, शेतकऱ्यांनी आपली बँक खात्याची माहिती अचूक आहे याची खात्री करावी. तसेच, आधारकार्ड आणि बँक खाते लिंक असणे आवश्यक आहे. e-KYC प्रक्रिया पूर्ण न केलेल्या शेतकऱ्यांना हप्ता मिळणार नाही, त्यामुळे त्यांनी ही प्रक्रिया त्वरित पूर्ण करावी.
शेतकऱ्यांना पीएम किसान योजनेचा लाभ मिळत आहे की नाही हे जाणून घेण्यासाठी त्यांनी pmkisan.gov.in या संकेतस्थळावर जाऊन आपला तपशील तपासावा. तर नमो शेतकरी योजनेबाबत माहिती जाणून घेण्यासाठी शेतकरी महाराष्ट्र शासनाच्या कृषी विभागाच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट देऊ शकतात.
सक्रिय शेती आणि टिकाऊ विकासासाठी प्रोत्साहन
कृषितज्ज्ञ डॉ. विजय मोरे यांच्या मते, “या दोन्ही योजना शेतकऱ्यांना तात्पुरता दिलासा देत असल्या तरी, दीर्घकालीन शेती विकासासाठी आणखी उपायांची गरज आहे. शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञान, हवामान बदलाशी जुळवून घेण्याची क्षमता, बाजारपेठेची माहिती आणि मूल्यवर्धित शेतीकडे वळण्यास प्रोत्साहन या गोष्टींवर भर दिला पाहिजे.”
“या थेट आर्थिक मदतीसोबतच शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण, मार्केटिंग सहाय्य आणि खरेदी हमीही दिली पाहिजे. केवळ आर्थिक मदतीपेक्षा शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनवण्यावर भर दिला पाहिजे,” असे त्यांनी सांगितले.
पीएम किसान आणि नमो शेतकरी योजना हे शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी महत्त्वाचे उपक्रम ठरत आहेत. 24 फेब्रुवारी 2025 पासून सुरू होणारे पीएम किसानच्या 19 व्या हप्त्याचे वितरण आणि त्यानंतर मार्च महिन्याच्या सुरुवातीला मिळणारा नमो शेतकरी योजनेचा हप्ता यामुळे राज्यातील शेतकऱ्यांना खरीप हंगामाच्या तयारीसाठी मदत होईल.
शेतकऱ्यांनी त्यांची पात्रता सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे, e-KYC प्रक्रिया आणि बँक खात्याची माहिती अद्ययावत ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
