LPG gas cylinder देशभरात एलपीजी सिलिंडरचे नवीन दर जाहीर करण्यात आले, ज्यामुळे व्यावसायिक क्षेत्रातील अनेकांना मोठा धक्का बसला. अर्थसंकल्पाच्या दिवशी मिळालेला अल्पसा दिलासा अवघ्या एका महिन्यात काढून घेण्यात आला. लिक्विफाइड पेट्रोलियम गॅस (एलपीजी) च्या १९ किलोच्या व्यावसायिक सिलिंडरच्या किंमतीत सरासरी ६ रुपयांची वाढ करण्यात आली आहे, परंतु दुसरीकडे, घरगुती वापरासाठीच्या १४ किलोच्या सिलिंडरच्या किंमतीत कोणताही बदल केलेला नाही.
विशेष म्हणजे, मार्च महिन्यातील ही दरवाढ गेल्या पाच वर्षांतील सर्वात कमी वाढ आहे. इंडियन ऑईल पोर्टलवरील आकडेवारीनुसार, मार्च २०२३ मध्ये व्यावसायिक सिलिंडरच्या किंमतीत सर्वाधिक वाढ झाली होती, जेव्हा एकाच वेळी त्याची किंमत तब्बल ३५२ रुपयांनी वाढवण्यात आली होती. त्या तुलनेत, यंदाची ६ रुपयांची वाढ अत्यंत किरकोळ वाटत असली, तरी लागोपाठ किंमती वाढवल्याने व्यावसायिकांवर आर्थिक दबाव निर्माण होत आहे.
प्रमुख शहरांमधील एलपीजी सिलिंडरचे दर
देशाच्या विविध भागांमध्ये एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतींमध्ये फरक असल्याचे आपण पाहू शकतो. इंडियन ऑईलने जाहीर केलेल्या नवीन दरांनुसार, १ मार्च २०२५ पासून दिल्लीत १९ किलोच्या व्यावसायिक एलपीजी सिलिंडरची किंमत १८०३ रुपये झाली आहे. फेब्रुवारी महिन्यात ही किंमत १७९७ रुपये होती, तर जानेवारीत ती १८०४ रुपये इतकी होती.
कोलकाता शहरात १ मार्च २०२५ पासून १९ किलोच्या व्यावसायिक सिलिंडरची किंमत १९१३ रुपये झाली आहे. फेब्रुवारीत ही किंमत १९०७ रुपये होती, तर जानेवारीत ती १९११ रुपये होती. मुंबईत एलपीजी सिलिंडरचा नवीन दर १७५५.५० रुपये आहे, जो फेब्रुवारीत १७४९.५० रुपये आणि जानेवारीत १७५६ रुपये होता. चेन्नई शहरात व्यावसायिक सिलिंडरची किंमत आता १९१८ रुपये झाली आहे.
लखनऊ शहरात १४ किलोच्या घरगुती एलपीजी सिलिंडरची किंमत ८४०.५० रुपये आणि १९ किलोच्या व्यावसायिक सिलिंडरची किंमत १९१८ रुपये आहे. ही तुलना करता, हा फरक लक्षणीय आहे.
घरगुती एलपीजी सिलिंडरचे स्थिर दर
जरी व्यावसायिक एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत वाढ झाली असली, तरी घरगुती वापरासाठीच्या १४ किलोच्या एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत १ ऑगस्ट २०२४ पासून कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही. दिल्लीत १४ किलोच्या एलपीजी सिलिंडरची किंमत ८०३ रुपये आहे, तर कोलकात्यात ती ८२९ रुपये, मुंबईत ८०२.५० रुपये आणि चेन्नईमध्ये ८१८.५० रुपये आहे.
सरकारने घरगुती गॅस सिलिंडरच्या किंमती स्थिर ठेवण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यामुळे सामान्य नागरिकांना दिलासा मिळाला आहे. परंतु, व्यावसायिक क्षेत्रातील लोकांना मात्र या वाढीचा सामना करावा लागत आहे, जे अप्रत्यक्षपणे सामान्य माणसांवरही परिणाम करू शकते.
दरवाढीचे आर्थिक परिणाम
व्यावसायिक एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत झालेली वाढ हॉटेल, रेस्टॉरंट, खानावळी आणि अन्य अशा अनेक छोट्या-मोठ्या व्यवसायांवर प्रभाव टाकणार आहे. या क्षेत्रातील व्यावसायिकांकडून माहिती मिळाल्यानुसार, वारंवार होणारी एलपीजीच्या किंमतीत वाढ त्यांच्या उत्पादन खर्चात वाढ करत आहे. एलपीजी हा त्यांच्या दैनंदिन कामकाजातील एक महत्त्वाचा घटक असून, त्याच्या किंमतीत होणारी वाढ थेट त्यांच्या उत्पादन खर्चात दिसून येते.
राजधानी दिल्लीतील प्रसिद्ध रेस्टॉरंट मालक रवी शर्मा यांच्या मते, “गेल्या वर्षभरात आम्हाला एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत अनेकदा वाढ पहावी लागली आहे. एप्रिल २०२४ मध्ये एका व्यावसायिक सिलिंडरची किंमत १६८० रुपये होती, जी आता १८०३ रुपये झाली आहे. आमच्यासारख्या मध्यम आकाराच्या रेस्टॉरंटला दररोज किमान २-३ सिलिंडर लागतात, त्यामुळे महिन्याकाठी आमचा खर्च ९,००० ते १२,००० रुपयांनी वाढला आहे.”
पुण्यातील एका लोकप्रिय खानावळीचे संचालक प्रदीप पाटील म्हणतात, “सलग दरवाढीमुळे आम्हाला आमच्या उत्पादनांच्या किंमती वाढवाव्या लागतात, परंतु स्पर्धेमुळे ते नेहमीच शक्य होत नाही. अशावेळी आम्हाला आमच्या नफ्यातून तडजोड करावी लागते. छोट्या व्यावसायिकांसाठी ही परिस्थिती आणखीनच कठीण आहे.”
ग्राहकांवरील परिणाम
जरी घरगुती एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत वाढ झालेली नसली, तरी व्यावसायिक सिलिंडरच्या दरवाढीचा परिणाम अप्रत्यक्षपणे ग्राहकांवरही होत आहे. रेस्टॉरंट, हॉटेल, छोटे खाद्यपदार्थांचे स्टॉल आणि अन्य व्यावसायिक आस्थापना त्यांच्या उत्पादनांच्या किंमती वाढवत आहेत, जेणेकरून त्यांना वाढलेला खर्च भरून काढता येईल.
कोलकात्यातील एक नियमित रेस्टॉरंट ग्राहक अमित रॉय म्हणतात, “गेल्या काही महिन्यांत मी माझ्या आवडत्या रेस्टॉरंटमध्ये भोजनाच्या किंमतीत लक्षणीय वाढ पाहिली आहे. जेव्हा मी कारण विचारले, तेव्हा त्यांनी एलपीजी आणि अन्य महत्त्वाच्या वस्तूंच्या किंमतीत झालेली वाढ सांगितली.”
Also Read:
२ मिनिटांपूर्वी आली आनंदाची बातमी, १० मार्चपासून गॅस सिलिंडरच्या किमती स्वस्त gas cylinder price
सरकारी धोरणे आणि उपाययोजना
केंद्र सरकारने घरगुती एलपीजी सिलिंडरच्या किंमती स्थिर ठेवल्या असल्या, तरी व्यावसायिक क्षेत्रासाठी कोणतीही विशेष सवलत दिली नाही. अर्थतज्ज्ञांच्या मते, देशात महागाई वाढत असताना, एलपीजीसारख्या अत्यावश्यक वस्तूंच्या किंमतीत होणारी वाढ आर्थिक विकासाला मंदावू शकते.
राज्य सरकारांनी देखील या परिस्थितीवर काही उपाययोजना केल्या आहेत. काही राज्यांनी छोट्या व्यावसायिकांसाठी अनुदान योजना जाहीर केल्या आहेत, ज्यामुळे त्यांना एलपीजी सिलिंडरवरील वाढलेला खर्च भरून काढण्यास मदत होईल. तसेच, ग्रामीण भागातील व्यावसायिकांसाठी विशेष सवलती देण्यात आल्या आहेत.
अनेक अर्थतज्ज्ञांच्या मते, आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत कच्च्या तेलाच्या किंमतीत होणारे चढ-उतार हे एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीवर प्रभाव टाकतात. सध्याच्या परिस्थितीत, जागतिक बाजारात पेट्रोलियम उत्पादनांच्या किंमती स्थिर होत आहेत, त्यामुळे भारतात लवकरच मोठ्या प्रमाणात दरवाढ होण्याची शक्यता कमी आहे.
एका प्रमुख आर्थिक विश्लेषकाच्या मते, “जर आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाची किंमत $९० प्रति बॅरलपेक्षा अधिक झाली, तर भारतात एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत लक्षणीय वाढ होऊ शकते. परंतु, सध्याच्या परिस्थितीत, मार्च २०२५ ते जून २०२५ या कालावधीत दरांमध्ये स्थिरता राहण्याची शक्यता आहे.”
एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत झालेली वाढ, विशेषतः व्यावसायिक क्षेत्रात, छोट्या व्यावसायिकांवर आर्थिक दबाव निर्माण करत आहे. भविष्यात अशाच प्रकारच्या दरवाढीचा सामना करावा लागू नये यासाठी सरकारकडून अधिक सवलती आणि उपाययोजनांची अपेक्षा केली जात आहे. तसेच, पर्यायी ऊर्जा स्रोतांचा वापर वाढवून आणि ऊर्जा बचत करणारी उपकरणे वापरून व्यावसायिक क्षेत्र या आव्हानांवर मात करू शकते.
वाचकांना माहिती असावी की, एलपीजी सिलिंडरच्या किंमतीत होणारे बदल हे देशाच्या आर्थिक धोरणांचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत आणि त्यामुळे सर्वसामान्य माणसांच्या दैनंदिन जीवनावर प्रभाव पडतो. त्यामुळे, अशा बदलांवर नजर ठेवणे आणि त्यानुसार आपले आर्थिक नियोजन करणे महत्त्वाचे आहे.
