Ladkya Bhahin Yojana “आर्थिक साक्षरतेकडून आर्थिक सक्षमीकरणाकडे महिलांचा प्रवास सुरू आहे आणि या प्रवासात झेप फाउंडेशन महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे. मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेतून मिळणाऱ्या निधीमुळे महिला बचत गटांमार्फत उद्योजकतेकडे वळत आहेत. ‘लाडक्या बहिणी’ आता ‘लाडक्या उद्योजिका’ बनत आहेत.” अशा शब्दांत महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी महिलांच्या सक्षमीकरणाचे वर्णन केले.
विकसित भारत महिला उद्योजिका २०२५ संमेलन
मुंबईतील वर्ल्ड ट्रेड सेंटरमध्ये ‘झेप फाउंडेशन’ने ‘विकसित भारत महिला उद्योजिका २०२५’ या संमेलनाचे आयोजन केले होते. या कार्यक्रमात मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजनेच्या लाभार्थी आणि महिला बचत गटांमार्फत उद्योग करणाऱ्या महिलांचा आदिती तटकरे यांच्या हस्ते सत्कार करण्यात आला.
या कार्यक्रमाला मुख्यमंत्री कार्यालयाच्या प्रधान सचिव अश्विनी भिडे, महाराष्ट्र लघु उद्योग विकास महामंडळाच्या सहव्यवस्थापकीय संचालक फरोग मुकादम, उपायुक्त डॉ. प्राची जांभेकर, नगरसेविका हर्षिता नार्वेकर, वर्ल्ड ट्रेड सेंटरच्या कार्यकारी संचालक रूपा नाईक, झेप फाउंडेशनच्या संचालिका पौर्णिमा शिरीषकर आणि अन्य मान्यवर उपस्थित होते.
जागतिक महिला दिनाचे महत्त्व
दरवर्षी ८ मार्च रोजी जागतिक महिला दिन साजरा केला जातो. हा स्वतःच्या अस्तित्वाची जाणीव करून देणारा महत्त्वपूर्ण दिवस आहे. या वर्षीच्या महिला दिनानिमित्त ‘झेप फाउंडेशन’ने ५०० हून अधिक बचत गटांतील महिलांना एकत्र आणले होते. समाजाच्या विकासात महिलांची भूमिका अत्यंत मोलाची असून, महिलांना समान हक्क मिळावेत आणि त्यांच्या अधिकारांबाबत जागरुकता निर्माण व्हावी या उद्देशाने हा दिवस साजरा केला जातो.
लाडकी बहीण योजनेचा प्रभाव
आदिती तटकरे यांनी सांगितले की, लाडकी बहीण योजनेच्या २ कोटींपेक्षा जास्त महिला लाभार्थी आहेत. या योजनेमुळे ग्रामीण भागातील महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणात मोठी मदत होत आहे. प्रधान सचिव अश्विनी भिडे यांच्या मते, “महिलांमध्ये जिद्द आणि महत्त्वाकांक्षा असेल, तर त्या आपले ध्येय नक्कीच गाठू शकतात. लघु उद्योगांमध्ये ७० टक्के महिला कार्यरत आहेत. राज्य आणि केंद्र सरकारच्या विविध योजनांमार्फत ग्रामीण भागातील महिलांनाही उद्योजक बनवता येऊ शकते.”
फेब्रुवारी हप्त्याची तारीख जाहीर
महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी जाहीर केले आहे की, जागतिक महिला दिनाच्या पूर्वसंध्येला लाडकी बहीण योजनेचा हप्ता लाभार्थी महिलांच्या बँक खात्यात जमा केला जाईल. महिला दिनाचे औचित्य साधून, ५ ते ६ मार्चपर्यंत निधी हस्तांतरणाची प्रक्रिया सुरू होईल आणि ८ मार्च रोजी सर्व महिलांना त्यांच्या खात्यात थेट पैसे मिळतील.
पात्रता निकष आणि अपात्रता कारणे
लाडकी बहीण योजनेअंतर्गत जवळपास ९ लाख महिलांचे अर्ज विविध कारणांमुळे रद्द करण्यात आले आहेत. योजनेसाठी शासनाने निश्चित केलेले पात्रता निकष पूर्ण न करणाऱ्या महिलांना अपात्र ठरवण्यात आले आहे. अर्ज रद्द होण्याची प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- पात्रता निकषांची पूर्तता न करणे: योजनेसाठी आवश्यक असलेले निकष पूर्ण न करणाऱ्या महिलांचे अर्ज रद्द करण्यात आले आहेत.
- आर्थिक मर्यादा: अडीच लाखांहून अधिक वार्षिक उत्पन्न असल्यास महिलांना अपात्र घोषित केले जाईल.
- इतर योजनांचा लाभ: महिला शासनाच्या इतर विभागामार्फत राबविण्यात येणाऱ्या आर्थिक योजनेद्वारे दरमहा रु. १५००/- किंवा त्यापेक्षा जास्त रकमेचा लाभ घेत असेल तर त्यांनाही वगळण्यात येणार आहे.
- घरी चार चाकी वाहन असणे: ज्या महिलांच्या घरी चार चाकी वाहन आहे त्या महिलांना योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
- सरकारी नोकरीत असणे: सरकारी नोकरीत असणाऱ्या महिलांना वगळण्यात येईल.
- दिव्यांग योजनेचा लाभ घेणे: दिव्यांग योजनेचा लाभ घेणाऱ्या महिलांना अपात्र ठरवलं जाईल.
योजनेचे नवीन पात्रता
- लाभार्थी महिलांना दरवर्षी जून महिन्यात बँकेत ई-केवायसी करून हयातीत असल्याचा दाखला जोडावा लागणार आहे.
- दरवर्षी १ जून ते १ जुलै दरम्यान ई-केवायसी करणे अनिवार्य असणार आहे.
महिला आर्थिक विकास महामंडळाच्या सुवर्ण महोत्सवी वर्षातील नवे निर्णय
महिला आर्थिक विकास महामंडळाच्या (माविम) सुवर्ण महोत्सवी वर्षाच्या निमित्ताने, महिला व बालविकास मंत्री आदिती तटकरे यांनी महामंडळाच्या कामाचा विस्तार करण्याचा निर्धार केला आहे. यासाठी मंत्रालयात झालेल्या बैठकीत खालील महत्त्वाचे निर्णय घेण्यात आले:
- जन सुविधा केंद्रांची जबाबदारी बचतगटांकडे: महामार्गावरील जन सुविधा केंद्रांची देखभाल आता महिला बचतगट करणार. या केंद्रांवर महिलांसाठी प्रदर्शन, हस्तकला विक्री केंद्र आणि अल्पोपहार स्टॉल्स असतील.
- सर्व्हिस सेक्टरमध्ये रोजगार संधी: सर्व्हिस सेक्टरमध्ये महिलांसाठी रोजगाराच्या नवीन संधी निर्माण करण्यावर भर दिला जाणार आहे.
- शहरी महिलांसाठी विशेष योजना: शहरी भागातील महिलांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यासाठी नवीन योजना लवकरच सुरू होणार.
- पंडिता रमाबाई योजना: ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांसाठी ‘पंडिता रमाबाई वैयक्तिक महिला अर्थार्जन योजना’ प्रभावीपणे राबविण्याचे निर्देश.
जागतिक महिला दिन विशेष मुलाखती
जागतिक महिला दिनानिमित्त महिला व बालविकास मंत्री अदिती तटकरे यांच्या विशेष मुलाखतीचे प्रसारण ‘जय महाराष्ट्र’ आणि ‘दिलखुलास’ कार्यक्रमात होणार आहे. या मुलाखतीत महिला सक्षमीकरण आणि शासकीय योजनांविषयी महत्त्वपूर्ण माहिती मिळेल.
- ‘जय महाराष्ट्र’ कार्यक्रम:
- प्रसारण: ४ मार्च २०२५, रात्री ८:०० वा.
- चॅनल: दूरदर्शन सह्याद्री वाहिनी.
- ‘दिलखुलास’ कार्यक्रम:
- प्रसारण: ६, ७, ८ मार्च २०२५, सकाळी ७:२५ ते ७:४० वा.
- चॅनल: आकाशवाणी सर्व केंद्रे आणि ‘न्यूज ऑन एआयआर’ ॲप.
- मुलाखतकार: डॉ. मृण्मयी भजक.
योजनेची माहिती कशी मिळवावी?
- तुम्ही लाडकी बहीण योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता: https://ladakibahin.maharashtra.gov.in/
- तुम्ही तुमच्या स्थानिक ग्रामपंचायत किंवा नगरपालिकेच्या कार्यालयातही संपर्क साधू शकता.
महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी सरकार आणि विविध संस्था एकत्रितपणे प्रयत्न करत आहेत. लाडकी बहीण योजनेमुळे महिलांना स्वतःच्या पायावर उभे राहण्याची संधी मिळत आहे. झेप फाउंडेशनसारख्या संस्थांच्या सहकार्याने आणि सरकारच्या विविध पुढाकारांमुळे महिलांच्या उद्योजकतेला चालना मिळत आहे.
“आर्थिक साक्षरतेकडून आर्थिक सक्षमीकरणाकडे” हा प्रवास महिलांना सामाजिक आणि आर्थिक स्वातंत्र्य देत आहे, ज्यामुळे त्या ‘लाडक्या बहिणी’तून ‘लाडक्या उद्योजिका’ बनत आहेत. महाराष्ट्रातील विकासाच्या यात्रेत महिलांचा सहभाग वाढवण्यासाठी ही एक महत्त्वपूर्ण पावले आहेत.
