Kusum solar pump price शेतीमध्ये सिंचनाची समस्या हा शेतकऱ्यांसमोर सर्वात मोठा प्रश्न आहे. विशेषतः महाराष्ट्रासारख्या राज्यात जिथे दुष्काळ, अनियमित पाऊस आणि भूजल पातळीतील घट या समस्या आहेत, तिथे शेतीसाठी सिंचनाची व्यवस्था करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. या समस्येवर उपाय म्हणून केंद्र सरकारने ‘प्रधानमंत्री कुसुम सोलर पंप योजना’ सुरू केली आहे. या योजनेला महाराष्ट्रात ‘मागेल त्याला सौर पंप’ या नावाने ओळखले जाते.
प्रधानमंत्री कुसुम योजनेची उद्दिष्टे
प्रधानमंत्री कुसुम (PM-KUSUM – Pradhan Mantri Kisan Urja Suraksha evam Utthaan Mahabhiyan) या योजनेची प्रमुख उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत:
- शेतकऱ्यांना स्वस्त आणि विश्वसनीय सौर ऊर्जेचा पुरवठा करणे
- डिझेल पंपसेटच्या वापरावर अवलंबून असलेल्या शेतकऱ्यांना आर्थिक भार कमी करणे
- नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर वाढवून पर्यावरण संवर्धन करणे
- ग्रीड-कनेक्टेड पारंपारिक वीज यंत्रणेवरील भार कमी करणे
- शेतकऱ्यांना स्थिर उत्पन्नाचा स्त्रोत निर्माण करण्यास मदत करणे
कुसुम सोलर पंप योजनेचे फायदे
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे होतात:
- पाणी उपलब्धता वाढते: सौर पंपामुळे दिवसभर सिंचनासाठी पाणी उपलब्ध होते.
- वीज बिलामध्ये बचत: सौर ऊर्जेवर चालणारे पंप वापरल्यामुळे वीज बिलात मोठी बचत होते.
- पर्यावरण संवर्धन: नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर केल्याने पर्यावरणावरील दुष्परिणाम कमी होतात.
- उत्पादन खर्च कमी: शेती उत्पादन खर्चात लक्षणीय घट होते.
- सिंचन क्षमता वाढते: अधिक क्षेत्रावर सिंचन करता येते, परिणामी उत्पादनात वाढ होते.
- अतिरिक्त उत्पन्न: काही योजनांमध्ये अतिरिक्त वीज ग्रिडला विकण्याची सुविधा असल्याने शेतकऱ्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळू शकते.
कुसुम सोलर पंप योजनेचे घटक
प्रधानमंत्री कुसुम योजनेचे तीन प्रमुख घटक आहेत:
- घटक-अ: शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतात सौर ऊर्जा प्रकल्प उभारण्यासाठी मदत करणे
- घटक-ब: शेतकऱ्यांना सौर पंप बसविण्यासाठी अनुदान देणे
- घटक-क: विद्यमान ग्रिड-कनेक्टेड कृषी पंपांचे सौरीकरण करणे
आज आपण घटक-ब वर अधिक फोकस करणार आहोत, ज्यामध्ये शेतकऱ्यांना सौर पंप बसविण्यासाठी अनुदान देण्यात येते.
कुसुम सोलर पंप किंमती २०२५
कुसुम योजनेअंतर्गत सोलर पंपांच्या किंमती एचपी (हॉर्सपॉवर) नुसार वेगवेगळ्या आहेत. सन २०२५ मध्ये जीएसटीसह किंमती पुढीलप्रमाणे आहेत:
- ३ एचपी डीसी पंप: १,९३,८०३ रुपये
- ५ एचपी डीसी पंप: २,६९,७४६ रुपये
- ७.५ एचपी डीसी पंप: ३,७४,४०२ रुपये
हे दर बाजारातील मूळ किंमती आहेत. परंतु या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात अनुदान देण्यात येते, त्यामुळे शेतकऱ्यांना सोलर पंप खरेदी करताना वरील किंमतीपेक्षा कमी रक्कम भरावी लागते.
लाभार्थी निवडी
कुसुम सोलर पंप योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना पुढील निकष पूर्ण करावे लागतात:
- भूधारणा: लाभार्थी शेतकरी असावा आणि त्याच्या नावावर शेत जमीन असावी
- वीज जोडणी: शेतात वीज जोडणी नसावी किंवा कृषी पंप वीज जोडणी असावी
- पाणी उपलब्धता: शेतात सिंचनासाठी पाणी स्त्रोत उपलब्ध असावा (विहीर, बोअरवेल, नदी, कालवा इ.)
- बँक खाते: लाभार्थीचे राष्ट्रीयकृत बँकेत खाते असावे
विविध प्रवर्गांसाठी अनुदान आणि लाभार्थी हिस्सा
कुसुम योजनेअंतर्गत विविध प्रवर्गांसाठी वेगवेगळे अनुदान देण्यात येते. प्रवर्गनिहाय ३ एचपी, ५ एचपी आणि ७.५ एचपी पंपांसाठी अनुदान आणि लाभार्थी हिस्सा पुढीलप्रमाणे आहे:
सर्वसाधारण प्रवर्ग (जनरल कॅटेगरी)
यामध्ये योजनेच्या एकूण खर्चापैकी ६०% अनुदान केंद्र सरकारकडून आणि १०% अनुदान राज्य सरकारकडून दिले जाते. उर्वरित ३०% रक्कम लाभार्थीला स्वतः भरावी लागते.
- ३ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: १,९३,८०३ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (६०%): १,१६,२८२ रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१०%): १९,३८० रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (३०%): ५८,१४१ रुपये
- ५ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: २,६९,७४६ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (६०%): १,६१,८४८ रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१०%): २६,९७५ रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (३०%): ८०,९२३ रुपये
- ७.५ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: ३,७४,४०२ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (६०%): २,२४,६४१ रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१०%): ३७,४४० रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (३०%): १,१२,३२१ रुपये
अनुसूचित जाती/जमाती प्रवर्ग (SC/ST)
अनुसूचित जाती/जमाती प्रवर्गातील शेतकऱ्यांसाठी केंद्र आणि राज्य सरकारकडून अधिक अनुदान देण्यात येते. या प्रवर्गासाठी ७५% केंद्र सरकार अनुदान आणि १५% राज्य सरकार अनुदान असे एकूण ९०% अनुदान मिळते. लाभार्थी हिस्सा फक्त १०% आहे.
- ३ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: १,९३,८०३ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (७५%): १,४५,३५२ रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१५%): २९,०७० रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (१०%): १९,३८१ रुपये
- ५ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: २,६९,७४६ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (७५%): २,०२,३१० रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१५%): ४०,४६२ रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (१०%): २६,९७४ रुपये
- ७.५ एचपी डीसी पंप:
- एकूण किंमत: ३,७४,४०२ रुपये
- केंद्र सरकार अनुदान (७५%): २,८०,८०२ रुपये
- राज्य सरकार अनुदान (१५%): ५६,१६० रुपये
- लाभार्थी हिस्सा (१०%): ३७,४४० रुपये
लघु आणि सीमांत शेतकरी
लघु आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी सुद्धा विशेष अनुदान योजना आहे. या प्रवर्गासाठी ७०% केंद्र सरकार अनुदान आणि २०% राज्य सरकार अनुदान असे एकूण ९०% अनुदान मिळते. लाभार्थी हिस्सा १०% आहे.
Also Read:
शेतकऱ्यांना सरकार देतंय 4 लाख रुपयांमध्ये ट्रॅक्टर पहा अर्ज प्रक्रिया tractors to farmers
किती जमीन धारकांना कोणता पंप मिळतो?
शेतकऱ्यांच्या जमिनीच्या क्षेत्रफळानुसार विविध क्षमतेचे सोलर पंप दिले जातात:
- १ ते ३ एकर जमीन: ३ एचपी डीसी सोलर पंप
- ३ ते ५ एकर जमीन: ५ एचपी डीसी सोलर पंप
- ५ एकरपेक्षा अधिक जमीन: ७.५ एचपी डीसी सोलर पंप
अर्ज प्रक्रिया
कुसुम सोलर पंप योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया पुढीलप्रमाणे आहे:
- शेतकऱ्यांनी महाऊर्जा (MEDA – Maharashtra Energy Development Agency) च्या अधिकृत वेबसाईट www.mahaurja.com वर जाऊन ऑनलाईन अर्ज करावा
- आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करावेत (जमीन दाखला, ७/१२ उतारा, आधार कार्ड, बँक पासबुक, पाणी स्त्रोत प्रमाणपत्र इ.)
- अर्ज सबमिट केल्यानंतर त्याचा स्टेटस ऑनलाईन तपासता येतो
- अर्ज मंजूर झाल्यावर लाभार्थी हिस्सा जमा करावा लागतो
- रक्कम जमा झाल्यानंतर अधिकृत विक्रेत्याकडून सोलर पंप बसवून घ्यावा
प्रधानमंत्री कुसुम सोलर पंप योजना ही शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरली आहे. या योजनेमुळे सिंचनासाठी नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर वाढत आहे, शेतकऱ्यांचा सिंचन खर्च कमी होत आहे आणि पर्यावरणावरील दुष्परिणाम सुद्धा कमी होत आहेत. विशेषतः दुष्काळी भागातील शेतकऱ्यांसाठी ही योजना अत्यंत उपयुक्त ठरत आहे.
Also Read:
वारंवार रिचार्ज करण्याचा त्रास संपला, दीर्घ वैधतेसह एअरटेलचा हा स्वस्त प्लॅन निवडा cheap Airtel plan
भारत सरकार आणि महाराष्ट्र सरकारने दिलेल्या मोठ्या अनुदानामुळे सर्वसामान्य शेतकऱ्यांना सुद्धा सोलर पंप परवडण्याजोगे झाले आहेत. त्यामुळे या योजनेचा लाभ जास्तीत जास्त शेतकऱ्यांनी घ्यावा आणि शेती सिंचनासाठी नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर करावा.
आपल्या जिल्ह्यातील कृषी विभाग किंवा महाऊर्जाच्या कार्यालयात संपर्क करून या योजनेबद्दल अधिक माहिती मिळवू शकता. शिवाय महाऊर्जाच्या अधिकृत वेबसाईट www.mahaurja.com वर सुद्धा सविस्तर माहिती उपलब्ध आहे.
