free laptops डिजिटल इंडिया अभियानाला मोठी चालना देणारी आणि विद्यार्थ्यांच्या भविष्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरणारी “वन स्टुडंट, वन लॅपटॉप” योजना भारत सरकारने जाहीर केली आहे. ऑल इंडिया कौन्सिल फॉर टेक्निकल एज्युकेशन (AICTE) मार्फत राबवल्या जाणाऱ्या या योजनेमुळे लाखो विद्यार्थ्यांना डिजिटल शिक्षणाचे दरवाजे खुले होणार आहेत.
आजच्या तंत्रज्ञान युगात लॅपटॉप हा शिक्षणाचा अविभाज्य भाग बनला आहे. मात्र अनेक कुटुंबांना आर्थिक परिस्थितीमुळे आपल्या मुलांसाठी लॅपटॉप खरेदी करणे परवडत नाही. या समस्येवर मात करण्यासाठी सरकारने ही महत्त्वाकांक्षी योजना आणली आहे. या योजनेंतर्गत पात्र विद्यार्थ्यांना २५,००० रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाणार आहे.
योजनेचे स्वरूप आणि उद्दिष्टे या योजनेमागील मुख्य उद्देश असा आहे की, कोणत्याही विद्यार्थ्याला आर्थिक अडचणींमुळे डिजिटल शिक्षणापासून वंचित राहावे लागू नये. विशेषतः ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न ६ लाख रुपयांपेक्षा कमी आहे, अशा कुटुंबातील विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ घेता येईल. यामुळे गरीब आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबातील विद्यार्थ्यांनाही उच्च शिक्षणाच्या डिजिटल संधी उपलब्ध होणार आहेत.
पात्रता निकष आणि आवश्यक कागदपत्रे या योजनेसाठी अर्ज करणाऱ्या विद्यार्थ्यांनी काही महत्त्वाच्या निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे. विद्यार्थी भारतीय नागरिक असावा आणि त्याचे वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असावे. त्याचबरोबर तो मान्यताप्राप्त शिक्षण संस्थेत शिकत असावा. विशेष म्हणजे अनुसूचित जाती/जमातीच्या विद्यार्थ्यांसाठी बारावीत किमान ७५% गुण असणे आवश्यक आहे.
अर्जासोबत विद्यार्थ्यांना आधार कार्ड, कुटुंबाचे उत्पन्न प्रमाणपत्र, शैक्षणिक गुणपत्रिका, रहिवासी प्रमाणपत्र, पासपोर्ट साइज फोटो, बँक खात्याची माहिती आणि वैध मोबाईल नंबर व ई-मेल आयडी सादर करावे लागतील. विशेष बाब म्हणजे कुटुंबातील कोणीही आयकरदाता नसावा, ही अट देखील महत्त्वाची आहे.
ऑनलाईन अर्ज प्रक्रिया या योजनेसाठीची संपूर्ण अर्ज प्रक्रिया ऑनलाईन पद्धतीने राबवली जाणार आहे. विद्यार्थ्यांनी सामाजिक न्याय व अधिकारिता मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन अर्ज भरावा. अर्ज भरताना सर्व माहिती अचूक भरणे महत्त्वाचे आहे, कारण एकदा अर्ज सबमिट केल्यानंतर त्यात कोणताही बदल करता येणार नाही.
विद्यार्थ्यांसाठी विशेष संधी या योजनेमुळे विद्यार्थ्यांना अनेक फायदे होणार आहेत. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे त्यांना डिजिटल शिक्षणाची दारे खुली होतील. ऑनलाईन अभ्यासक्रम करणे सोपे जाईल आणि त्यांचे तांत्रिक कौशल्य वाढेल. याशिवाय भविष्यातील नोकरीच्या संधी देखील वाढतील. एकूणच डिजिटल साक्षरतेला मोठे प्रोत्साहन मिळणार आहे.
महत्त्वाच्या सूचना आणि काळजी विद्यार्थ्यांनी अर्ज करण्यापूर्वी सर्व आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावीत. अर्जातील माहिती अत्यंत काळजीपूर्वक आणि अचूकपणे भरावी. आवश्यकता भासल्यास सायबर कॅफेची मदत घ्यावी. योजनेला मंजुरी मिळाल्यानंतर सर्व कागदपत्रांची पुन्हा एकदा पडताळणी करावी. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे मिळालेल्या लॅपटॉपचा वापर केवळ शैक्षणिक कारणांसाठीच करावा.
डिजिटल इंडियाच्या दिशेने महत्त्वाचे पाऊल “वन स्टुडंट, वन लॅपटॉप” ही योजना डिजिटल इंडिया अभियानाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. या योजनेमुळे विद्यार्थ्यांना नवीन तंत्रज्ञान शिकण्याची संधी मिळणार आहे. त्यांचे करिअर सुधारण्यास मदत होणार आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील विद्यार्थ्यांसाठी ही योजना वरदान ठरणार आहे.
शिक्षण तज्ज्ञांच्या मते, ही योजना भारतातील डिजिटल विभाजन कमी करण्यास मदत करेल. तसेच विद्यार्थ्यांना जागतिक स्तरावर स्पर्धा करण्यास सक्षम बनवेल. ज्या विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे, त्यांनी लवकरात लवकर अर्ज करावा, असे आवाहन शिक्षण विभागाकडून करण्यात आले आहे.
या योजनेमुळे भारतातील शिक्षण क्षेत्रात एक नवी क्रांती होणार आहे. डिजिटल साक्षरता वाढून देशाच्या विकासाला नवी दिशा मिळणार आहे. त्यामुळे सर्व पात्र विद्यार्थ्यांनी या संधीचा लाभ घ्यावा आणि आपल्या करिअरला नवी उंची द्यावी, असे आवाहन करण्यात येत आहे.
