Farmers Namo drone भारतीय शेतीक्षेत्रात क्रांतिकारी बदल घडवून आणण्यासाठी केंद्र सरकारने एक महत्त्वाकांक्षी योजना जाहीर केली आहे. ‘नमो ड्रोन दीदी योजना’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना ग्रामीण महिलांच्या सक्षमीकरणासोबतच शेतीचे आधुनिकीकरण साधण्याचा प्रयत्न करते. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 28 नोव्हेंबर 2023 रोजी या योजनेचे औपचारिक उद्घाटन केले.
योजनेची व्याप्ती आणि उद्दिष्टे
या महत्त्वाकांक्षी योजनेअंतर्गत, पुढील चार वर्षांमध्ये 15,000 महिला स्वयंसहाय्यता गटांना कृषी ड्रोन उपलब्ध करून देण्यात येणार आहेत. या योजनेसाठी केंद्र सरकारने 1,261 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे ग्रामीण महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवणे आणि शेतीमध्ये आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे हे आहे.
आर्थिक मदत आणि अनुदान
सरकारने या योजनेत मोठ्या प्रमाणात आर्थिक सहाय्य जाहीर केले आहे. ड्रोन खरेदीसाठी महिला स्वयंसहाय्यता गटांना 80 टक्के अनुदान दिले जाणार आहे, जे कमाल 8 लाख रुपयांपर्यंत असू शकते. उर्वरित रक्कमेसाठी गटांना 3 टक्के व्याज दराने कर्ज उपलब्ध करून दिले जाईल. यामुळे ड्रोन खरेदी करणे महिला गटांना परवडणारे होईल.
प्रशिक्षण आणि क्षमता विकास
Also Read:
PM किसानचा 19वा हप्ता ‘या’ दिवशी मिळणार, त्याअगोदर करा हे काम PM Kisan’s 19th installment
योजनेचा महत्त्वाचा भाग म्हणजे महिला ड्रोन पायलटांचे प्रशिक्षण. प्रत्येक 10-15 गावांसाठी एक महिला ड्रोन सखी नियुक्त केली जाणार आहे. या महिलांना 15 दिवसांचे विशेष प्रशिक्षण दिले जाईल, ज्यामध्ये दोन टप्पे असतील:
- पाच दिवसांचे ड्रोन पायलट प्रशिक्षण
- दहा दिवसांचे शेती व्यवस्थापन प्रशिक्षण
मासिक मानधन आणि उत्पन्नाची संधी
प्रशिक्षित महिला ड्रोन पायलटांना दरमहा 15,000 रुपये मानधन दिले जाईल. याशिवाय, महिला स्वयंसहाय्यता गटांना या उपक्रमातून वार्षिक सुमारे 1 लाख रुपयांचे अतिरिक्त उत्पन्न मिळण्याची अपेक्षा आहे. हे उत्पन्न शेतकऱ्यांना ड्रोन सेवा भाड्याने देऊन मिळवता येईल.
शेतीसाठी फायदे
या योजनेमुळे शेतीक्षेत्रात अनेक फायदे होणार आहेत:
- खते आणि कीटकनाशकांची फवारणी अधिक प्रभावी होईल
- श्रमाची आणि वेळेची बचत होईल
- रासायनिक द्रव्यांचा वापर कमी होईल
- पिकांचे उत्पादन वाढेल
- शेतीची उत्पादकता सुधारेल
अंमलबजावणी आणि प्रगती
योजनेची सुरुवात राजस्थान, हिमाचल प्रदेश, पंजाब आणि उत्तराखंड या राज्यांमधून करण्यात आली असून, 56 महिलांना प्रमाणपत्रे देऊन योजनेचा श्रीगणेशा करण्यात आला आहे. 2023-24 ते 2025-26 या कालावधीत टप्प्याटप्प्याने सर्व लाभार्थी गटांना ड्रोन वितरित केले जातील.
योजनेचे सामाजिक महत्त्व
नमो ड्रोन दीदी योजना ही केवळ तांत्रिक प्रगतीची योजना नाही, तर ती ग्रामीण महिलांच्या सामाजिक आणि आर्थिक सक्षमीकरणाचे एक प्रभावी माध्यम आहे. या योजनेमुळे:
- महिलांना तांत्रिक ज्ञान मिळेल
- त्यांचा आत्मविश्वास वाढेल
- उद्योजकता कौशल्ये विकसित होतील
- ग्रामीण अर्थव्यवस्थेत त्यांचा सहभाग वाढेल
योजनेची अंमलबजावणी सुरू झाल्यानंतर इच्छुक महिला स्वयंसहाय्यता गटांना अर्ज करण्याची संधी मिळणार आहे. सरकार लवकरच योजनेची अधिकृत वेबसाइट लाँच करणार असून, त्यातून अर्ज प्रक्रिया सुरू होईल.
नमो ड्रोन दीदी योजना ही भारतीय शेतीक्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. ही योजना ग्रामीण महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य देण्यासोबतच शेतीचे आधुनिकीकरण साधण्यास मदत करेल. तंत्रज्ञान आणि परंपरागत शेतीचा समन्वय साधून ही योजना भारतीय शेतीला नवी दिशा देण्याचा प्रयत्न करत आहे.
