purchasing new SIM आज आपल्या प्रत्येकाच्या जीवनात मोबाईल फोन अत्यंत महत्त्वाचा बनला आहे. आणि या मोबाईलचा जीव म्हणजे त्यातील ‘सिम कार्ड’. सिम कार्ड म्हणजेच Subscriber Identity Module, ज्यामुळे आपल्याला मोबाईल नेटवर्कशी जोडले जाते आणि आपण जगाशी संवाद साधू शकतो. आज आपण सिम कार्डशी संबंधित नवीन नियम, मर्यादा, प्रक्रिया आणि त्याचा वापर-दुरुपयोग याबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.
सिम कार्डचे महत्त्व
सिम कार्ड हा आपल्या मोबाईलमधील एक छोटासा पण अत्यंत महत्त्वाचा भाग आहे. त्याशिवाय आपण फोन कॉल करू शकत नाही, मेसेज पाठवू शकत नाही किंवा मोबाईल डेटाचा वापर करू शकत नाही. सिम कार्डमध्ये आपला मोबाईल नंबर, नेटवर्क कनेक्शन तसेच काही संपर्क क्रमांक आणि मेसेज साठवण्याची क्षमता असते.
पूर्वी सिम कार्ड खरेदी करणे, त्याची नोंदणी करणे आणि वापरणे इतके सोपे होते की अनेकजण एकाच ओळखपत्रावर अनेक सिम कार्ड खरेदी करत होते. परंतु सायबर गुन्हे आणि सिम कार्डचा होणारा गैरवापर रोखण्यासाठी सरकारने आता नवीन नियम आणले आहेत.
सिम कार्डचे नवीन नियम
ई-केवायसी आवश्यक
नवीन नियमांनुसार, सिम कार्ड खरेदी करताना इलेक्ट्रॉनिक केवायसी (e-KYC) करणे आता अनिवार्य आहे. यामध्ये तुमचा आधार क्रमांक, पॅन कार्ड आणि बायोमेट्रिक पडताळणी समाविष्ट आहे. ही प्रक्रिया पारदर्शक आणि सुरक्षित असून, यामुळे बनावट ओळखीने सिम घेणे आता अशक्य होणार आहे.
अधिकृत डीलर्सकडूनच खरेदी
नवीन नियमांनुसार, तुम्ही सिम कार्ड फक्त अधिकृत डीलर्सकडूनच खरेदी करू शकता. सर्व टेलिकॉम कंपन्यांना त्यांच्या डीलर्सची माहिती सरकारला द्यावी लागेल, ज्यामुळे अनधिकृत विक्रेत्यांवर नियंत्रण येईल.
बायोमेट्रिक पडताळणी
सिम कार्ड खरेदी करताना आता बायोमेट्रिक पडताळणी अनिवार्य आहे. यामध्ये तुमच्या बोटांचे ठसे किंवा आयरिस स्कॅनिंग यांचा समावेश असू शकतो. ही पडताळणी केल्यानंतरच तुम्हाला सिम कार्ड मिळेल.
एका आधार कार्डवर किती सिम कार्ड?
पूर्वी एकाच आधार कार्डवर अनेक सिम कार्ड खरेदी करता येत असे, ज्यामुळे त्याचा गैरवापर मोठ्या प्रमाणात होत होता. त्यामुळे सरकारने आता एका आधार कार्डवर जास्तीत जास्त नऊ सिम कार्ड खरेदी करण्याची मर्यादा ठेवली आहे. यामध्ये तुम्ही विविध कंपन्यांचे सिम कार्ड घेऊ शकता, परंतु एकूण संख्या नऊ पेक्षा जास्त नसावी.
व्यवसायासाठी सिम कार्ड
जर तुम्हाला तुमच्या व्यवसायासाठी अधिक सिम कार्डची आवश्यकता असेल, तर त्यासाठी वेगळे नियम आहेत. व्यावसायिक वापरासाठी सिम कार्ड खरेदी करण्यासाठी, तुम्हाला व्यवसायाची कागदपत्रे, नोंदणी प्रमाणपत्र, जीएसटी नोंदणी, शॉप ॲक्ट परवाना इत्यादी सादर करावे लागतील. त्यानंतर तुमच्या व्यवसायाच्या गरजेनुसार सिम कार्ड दिले जातील.
सिम कार्ड डीलर्ससाठी नियम
सिम कार्ड विक्रेत्यांसाठी सुद्धा नवीन नियम लागू करण्यात आले आहेत:
- अधिकृत नोंदणी आवश्यक: सिम कार्ड विकण्यासाठी विक्रेत्याची सरकारकडे अधिकृत नोंदणी असणे आवश्यक आहे.
- दंडाची तरतूद: अनधिकृतपणे सिम कार्ड विकताना आढळल्यास विक्रेत्याला १० लाख रुपयांपर्यंत दंड होऊ शकतो.
- डेटा शेअरिंग: सर्व टेलिकॉम कंपन्यांना त्यांच्या डीलर्सचा डेटा सरकारसोबत शेअर करावा लागेल.
- केवायसी अनिवार्य: सर्व डीलर्सना ३१ मार्च २०२५ पर्यंत केवायसी पूर्ण करणे अनिवार्य आहे. त्यामध्ये बायोमेट्रिक पडताळणी समाविष्ट आहे.
सिम कार्ड वापरासंबंधी नियम
९० दिवसांचा नियम
जर तुमचे सिम कार्ड ९० दिवसांपेक्षा जास्त काळासाठी बंद राहिले, तर ते आपोआप बंद होईल. त्यानंतर तुम्हाला नवीन सिम कार्ड खरेदी करावे लागेल. तुमचा बंद पडलेला नंबर दुसऱ्याला देण्यापूर्वी त्याची व्यवस्थित पडताळणी केली जाईल.
सिम स्वॅप आणि पोर्टिंग
सिम स्वॅप किंवा पोर्टिंग करताना आता ओटीपी (One Time Password) आणि बायोमेट्रिक पडताळणी अनिवार्य आहे. यामुळे सिम स्वॅप घोटाळ्यांना आळा बसेल. सिम स्वॅप घोटाळ्यामध्ये गुन्हेगार दुसऱ्या व्यक्तीच्या नावावर असणारे सिम कार्ड मिळवतात आणि त्याचा गैरवापर करतात.
सिम कार्डचा गैरवापर कसा होतो?
१. सायबर फसवणूक
अनेकजण बनावट ओळखपत्रांवर सिम कार्ड घेऊन त्याचा वापर सायबर फसवणुकीसाठी करतात. यामध्ये फिशिंग कॉल्स, फसवे मेसेज, ऑनलाइन बँकिंग फसवणूक इत्यादींचा समावेश असतो.
२. सिम स्वॅप घोटाळे
गुन्हेगार एखाद्या व्यक्तीचे सिम कार्ड डुप्लिकेट मिळवून त्याच्या ओटीपीचा वापर करून बँक खात्यातून पैसे चोरतात.
३. अवैध क्रियांसाठी वापर
दहशतवादी कृत्ये, अवैध व्यवहार, अंमली पदार्थांची तस्करी यासारख्या कृत्यांमध्ये बेनामी सिम कार्डचा वापर केला जातो.
४. व्यक्तिगत माहिती चोरी
सिम कार्डचा गैरवापर करून व्यक्तीची खासगी माहिती चोरणे, त्याचे फोटो, व्हिडिओ इत्यादी मिळवणे अशा प्रकारचे गुन्हे होतात.
नागरिकांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे
१. नवीन सिम कार्ड खरेदी
- अधिकृत सिम कार्ड डीलरकडूनच सिम कार्ड खरेदी करा.
- आधार कार्ड, पॅन कार्ड यासारखी वैध ओळखपत्रे नेहमी बरोबर ठेवा.
- इलेक्ट्रॉनिक केवायसी पूर्ण करा.
- बायोमेट्रिक पडताळणी करा.
२. सिम कार्ड सुरक्षितता
- तुमचा सिम पिन, फोन लॉक नेहमी सुरक्षित ठेवा.
- अनोळखी कॉल्स आणि मेसेजला प्रतिसाद देऊ नका.
- तुमच्या वैयक्तिक माहितीची गोपनीयता राखा.
- नियमित रिचार्ज करून तुमचे सिम कार्ड सक्रिय ठेवा.
३. गैरवापर टाळण्यासाठी काळजी
- तुमचे मोबाईल नंबर कोणत्याही अनधिकृत ऍप्स किंवा वेबसाइट्सवर शेअर करू नका.
- अनोळखी व्यक्तींना तुमचा OTP देऊ नका.
- तुमचे सिम कार्ड गहाळ झाल्यास लगेच कंपनीला कळवा आणि त्याला ब्लॉक करा.
सिम कार्डचे नवीन नियम हे सायबर गुन्हे आणि बेकायदेशीर क्रिया रोखण्यासाठी महत्त्वाचे पाऊल आहे. सामान्य नागरिकांसाठी, या नियमांमुळे त्यांची सुरक्षितता वाढेल आणि सिम कार्डचा गैरवापर कमी होईल. नियमांचे पालन करून आपण एक सुरक्षित डिजिटल वातावरण निर्माण करू शकतो.
सिम कार्ड हा आपल्या डिजिटल ओळखीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, त्यामुळे त्याच्या वापराबाबत सतर्क राहणे आणि नवीन नियमांची जाणीव ठेवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जागरूक राहा, सुरक्षित राहा!
Also Read:
कांदा बाजार भावात मोठी वाढ, शेतकऱ्यांना दिलासा इतक्या रुपयांनी वाढला दर onion market prices