Namo Shetkari Yojana महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी सकारात्मक बातमी आली आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या उपस्थितीत २४ फेब्रुवारी रोजी पीएम किसान सन्मान निधी योजनेचा १९ वा हप्ता जारी करण्यात आला आहे. या माध्यमातून देशभरातील ९ कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांच्या खात्यात थेट आर्थिक मदत जमा करण्यात आली आहे. केंद्र सरकारच्या या निर्णयानंतर आता महाराष्ट्र सरकारकडून नमो शेतकरी सन्मान निधी योजनेचा हप्ता मिळण्याची प्रतीक्षा शेतकरी वर्गात सुरू आहे.
पीएम किसान योजनेचा १९ वा हप्ता
केंद्र सरकारची पीएम किसान सन्मान निधी योजना देशातील शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक पाठबळ म्हणून काम करत आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना वर्षभरात तीन हप्त्यांमधून एकूण ६,००० रुपये दिले जातात. प्रत्येक हप्त्यात २,००० रुपये लाभार्थ्यांच्या खात्यात थेट हस्तांतरित केले जातात. २४ फेब्रुवारी रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते या योजनेचा १९ वा हप्ता जारी करण्यात आला. विशेष म्हणजे, यंदा लाभार्थ्यांचे प्रमाण लक्षणीयरित्या वाढले आहे.
विश्वसनीय सूत्रांनुसार, मागील हप्त्याच्या तुलनेत महाराष्ट्रातून यावेळी जवळपास २० लाख अधिक शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळाला आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना बियाणे, खते, कीटकनाशके आणि इतर शेती विषयक खर्च भागविण्यासाठी मदत होते. विशेषतः लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी ही मदत अत्यंत महत्त्वाची ठरत आहे.
कृषी तज्ज्ञ डॉ. विजय पाटील यांच्या मते, “पीएम किसान योजना ही शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थिरतेसाठी एक महत्त्वाचा स्तंभ बनली आहे. विशेषतः, कमी जमिनीचे मालक असलेल्या शेतकऱ्यांसाठी ही मदत अतिशय महत्त्वाची आहे. मात्र, वाढत्या महागाईच्या प्रमाणात या मदतीमध्ये वाढ होणे आवश्यक आहे.”
महाराष्ट्र सरकारची नमो शेतकरी सन्मान निधी योजना
पीएम किसान योजनेच्या धर्तीवर महाराष्ट्र सरकारने सुरू केलेल्या नमो शेतकरी सन्मान निधी योजनेकडेही शेतकऱ्यांचे लक्ष लागले आहे. या योजनेमार्फत राज्य सरकार शेतकऱ्यांना अतिरिक्त आर्थिक मदत देते. केंद्र सरकारच्या पीएम किसान योजनेव्यतिरिक्त, महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना या योजनेमुळे दुहेरी फायदा होत आहे.
राज्याचे कृषी मंत्री म्हणाले, “आम्ही केंद्र सरकारच्या योजनेसोबतच राज्य सरकारच्या योजनेतूनही शेतकऱ्यांना मदत देण्याचा प्रयत्न करत आहोत. गेल्या वर्षातील अतिवृष्टी आणि दुष्काळी परिस्थितीमुळे शेतकऱ्यांवर मोठा आर्थिक ताण आला आहे. अशा परिस्थितीत ही मदत त्यांना दिलासा देणारी ठरेल.”
Also Read:
गायरान जमीन वापरणाऱ्या लोंकाना बसणार सर्वात मोठा दंड पहा नवीन नियम using uncultivated land
केंद्र सरकारकडून राज्य सरकारला पीएम किसान योजनेच्या लाभार्थ्यांची यादी प्राप्त झाल्यानंतर, कृषी विभाग त्या यादीवर आधारित पात्र शेतकऱ्यांच्या खात्यात थेट आर्थिक मदत हस्तांतरित करते. यासाठी साधारणतः सात ते आठ दिवसांचा कालावधी लागतो. त्यामुळे अनेक तज्ज्ञांच्या मते, नमो शेतकरी सन्मान निधीचा हप्ता १ किंवा २ मार्च २०२५ पर्यंत शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांवरील आर्थिक ताण
महाराष्ट्रातील अनेक भागांमध्ये गेल्या काही वर्षांपासून अनियमित पाऊस, अतिवृष्टी, दुष्काळ अशा नैसर्गिक आपत्तींचा सामना करावा लागत आहे. त्याचबरोबर, शेती उत्पादनासाठी लागणाऱ्या साहित्यांच्या किंमतीत झालेली वाढ, बाजारपेठेतील अस्थिरता यामुळे शेतकऱ्यांवर आर्थिक ताण वाढला आहे.
औरंगाबाद येथील ५५ वर्षीय शेतकरी सुरेश पाटील यांच्या मते, “या योजनांमधून मिळणारी मदत अपुरी आहे, परंतु नाहीपेक्षा काहीतरी मिळते. आम्हाला आमच्या उत्पादनांना योग्य भाव मिळावा, ही आमची मुख्य मागणी आहे. तरीही, सरकारकडून मिळणारी ही थेट आर्थिक मदत तात्पुरती का असेना, काही अंशी दिलासा देणारी आहे.”
दुहेरी लाभाचे महत्त्व
केंद्र आणि राज्य सरकारच्या या दोन योजनांमुळे शेतकऱ्यांना एकत्रितरित्या वर्षाला अतिरिक्त आर्थिक मदत मिळत आहे. ही मदत विशेषतः लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना त्यांच्या रोजच्या गरजा पूर्ण करण्यास मदत करते. त्याचबरोबर, पीक विमा, बियाणे, खते यांसारख्या आवश्यक शेती विषयक खर्चासाठी ही मदत उपयोगी पडते.
नागपूर कृषी विद्यापीठाचे तज्ज्ञ डॉ. अनिल देशमुख यांच्या मते, “शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत देण्याच्या या योजना एक चांगला उपक्रम आहे. मात्र, दीर्घकालीन कृषी विकासासाठी सिंचन सुविधा, शेती उत्पादनांना योग्य बाजारपेठ, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर यावर अधिक भर देणे आवश्यक आहे.”
लाभार्थ्यांच्या संख्येत वाढ
पीएम किसान योजनेच्या १९ व्या हप्त्यात लाभार्थ्यांच्या संख्येत लक्षणीय वाढ झाली आहे. मागील हप्त्याच्या तुलनेत यंदा महाराष्ट्रातून २० लाख अधिक शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळाला आहे. त्यामुळे नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या लाभार्थ्यांच्या संख्येतही वाढ होण्याची अपेक्षा आहे.
कृषी विभागाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले, “आम्ही अधिकाधिक शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळावा यासाठी प्रयत्नशील आहोत. ज्या शेतकऱ्यांचे अर्ज अपूर्ण होते किंवा ज्यांना काही कारणांमुळे यापूर्वी लाभ मिळू शकला नाही, अशा शेतकऱ्यांना आम्ही विशेष मोहिमेद्वारे जोडून घेत आहोत.”
महत्त्वाचे मुद्दे
- पीएम किसान सन्मान निधी योजनेचा १९ वा हप्ता २४ फेब्रुवारी रोजी जारी झाला.
- देशभरातील ९ कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांना या हप्त्याचा लाभ मिळाला.
- महाराष्ट्रातून २० लाख अधिक शेतकऱ्यांना मागील हप्त्याच्या तुलनेत यंदा लाभ मिळाला.
- नमो शेतकरी सन्मान निधीचा हप्ता १ किंवा २ मार्च पर्यंत जमा होण्याची शक्यता.
- केंद्र सरकार वर्षातून तीन हप्त्यात ६,००० रुपये प्रति शेतकरी देते.
- महाराष्ट्र सरकार त्यात अतिरिक्त मदत देते.
जटिल शेती अर्थव्यवस्था आणि शेतकऱ्यांच्या अपेक्षा
महाराष्ट्रातील शेतीची अर्थव्यवस्था जटिल आहे. राज्याच्या विविध भागांमध्ये विविध प्रकारची पिके घेतली जातात आणि त्यानुसार शेतकऱ्यांना विविध प्रकारच्या आर्थिक गरजा असतात. अनेक शेतकऱ्यांच्या मते, थेट आर्थिक मदतीपेक्षा शेती उत्पादनांना किफायतशीर भाव मिळणे हे अधिक महत्त्वाचे आहे.
कोल्हापूर येथील अनिल मोरे नावाचे शेतकरी म्हणाले, “सरकारी योजनांची मदत उपयुक्त आहे, परंतु आम्हाला थेट आर्थिक मदतीबरोबरच आमच्या पिकांना योग्य बाजारभाव मिळावा, शेती खर्च कमी व्हावा, यावर अधिक भर दिला पाहिजे.”
या कठीण आर्थिक परिस्थितीत सरकारी योजनांमधून मिळणारी मदत शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक ठरत आहे. तरीही, शेतकऱ्यांच्या अपेक्षा यापेक्षा अधिक आहेत. शेतीमधील उत्पादन खर्च कमी होणे, उत्पादनांना योग्य बाजारभाव मिळणे, सिंचनाच्या सुविधा वाढवणे, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर वाढवणे अशा अनेक मागण्या शेतकऱ्यांकडून केल्या जात आहेत.
उपाययोजना आणि पुढील मार्ग
शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी सरकारकडून विविध पातळ्यांवर प्रयत्न सुरू आहेत. थेट आर्थिक मदतीबरोबरच, शेतीसाठी आवश्यक पायाभूत सुविधा, बाजारपेठेतील सुधारणा, कृषी विस्तार सेवा अशा अनेक क्षेत्रांत सुधारणा करण्याचे प्रयत्न चालू आहेत.
महाराष्ट्र सरकारचे शेती विषयक सल्लागार श्री. राजेश शिंदे यांच्या मते, “आम्ही शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत देण्याबरोबरच, त्यांच्या उत्पादन क्षमता वाढवण्यासाठी, उत्पादन खर्च कमी करण्यासाठी आणि त्यांना योग्य बाजारपेठ उपलब्ध करून देण्यासाठी विविध उपाययोजना राबवत आहोत.”
पीएम किसान आणि नमो शेतकरी सन्मान निधी या योजना शेतकऱ्यांना तात्पुरती आर्थिक मदत देत असल्या तरी, शेतीक्षेत्राच्या दीर्घकालीन विकासासाठी अधिक व्यापक उपाययोजनांची गरज आहे. या दोन्ही योजनांमधून मिळणारी मदत शेतकऱ्यांच्या रोजच्या गरजा भागवण्यास थोड्याफार प्रमाणात मदत करत असली तरी, शेतीक्षेत्राच्या संरचनात्मक समस्या सोडवण्यासाठी अधिक ठोस पावले उचलण्याची आवश्यकता आहे.
नमो शेतकरी सन्मान निधीच्या हप्त्याची अधिकृत घोषणा लवकरच करण्यात येणार आहे. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या खात्यात रक्कम जमा झाली आहे का, हे तपासण्यासाठी बँक खात्याच्या नोंदी तपासाव्यात किंवा पीएम किसान आणि महाराष्ट्र सरकारच्या अधिकृत वेबसाईटवर नियमितपणे माहिती घ्यावी, असे आवाहन कृषी विभागाकडून करण्यात आले आहे.
