scheme for senior citizens वयाच्या साठी वर्षांनंतर आर्थिक स्थिरता हा प्रत्येक ज्येष्ठ नागरिकासाठी महत्त्वाचा विषय असतो. निवृत्तीनंतरचे जीवन सुखकर व्हावे यासाठी योग्य आर्थिक नियोजन आवश्यक असते. याच उद्देशाने भारत सरकारने ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (Senior Citizen Savings Scheme – SCSS) सुरू केली आहे. 2025 मध्ये या योजनेत केलेल्या महत्त्वपूर्ण बदलांमुळे ती अधिकच आकर्षक बनली आहे.
योजनेची मूलभूत माहिती ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना ही केंद्र सरकारची एक विशेष बचत योजना आहे, जी 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी विशेषत: डिझाइन केली गेली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या बचतीवर सुरक्षित आणि आकर्षक परतावा देणे हा आहे. सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका आणि पोस्ट ऑफिसेसमध्ये ही योजना उपलब्ध आहे.
2025 मधील महत्त्वाचे बदल गुंतवणूक मर्यादेत लक्षणीय वाढ: 2025 मध्ये सरकारने या योजनेत एक महत्त्वाचा बदल केला आहे. आता एका व्यक्तीला या योजनेत जास्तीत जास्त 30 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करता येईल. यापूर्वी ही मर्यादा 15 लाख रुपये होती. म्हणजेच गुंतवणूक मर्यादा दुप्पट झाली आहे. हा बदल विशेषत: मध्यम आणि उच्च मध्यमवर्गीय ज्येष्ठ नागरिकांसाठी फायदेशीर ठरणार आहे.
आकर्षक व्याजदर: योजनेचा सध्याचा व्याजदर वार्षिक 8.2% इतका आहे. बाजारातील इतर सुरक्षित गुंतवणूक पर्यायांच्या तुलनेत हा दर बराच जास्त आहे. उदाहरणार्थ, बँकांच्या मुदत ठेवींवर मिळणारा व्याजदर साधारणपणे 6-7% च्या दरम्यान आहे. या तुलनेत SCSS मधील 8.2% व्याजदर खूपच आकर्षक आहे.
संयुक्त खाते सुविधा: नवीन नियमांनुसार, पती-पत्नी दोघेही एकत्र येऊन संयुक्त खाते उघडू शकतात. यामुळे त्यांना एकत्रितपणे 60 लाख रुपयांपर्यंत गुंतवणूक करण्याची संधी मिळते. प्रत्येकाला स्वतंत्रपणे 30 लाख रुपयांची मर्यादा लागू होते. ही सुविधा विशेषत: दोघेही ज्येष्ठ नागरिक असलेल्या जोडप्यांसाठी फायदेशीर आहे.
सुलभ खाते उघडण्याची प्रक्रिया: डिजिटल इंडियाच्या धोरणाशी सुसंगत राहून, आता SCSS खाते उघडण्याची प्रक्रिया ऑनलाइन पद्धतीने देखील करता येते. यामुळे ज्येष्ठ नागरिकांना प्रत्यक्ष बँकेत किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये जाण्याची गरज भासत नाही. हा बदल विशेषत: शारीरिकदृष्ट्या कमकुवत असलेल्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी फायदेशीर आहे.
योजनेचे विशेष फायदे नियमित उत्पन्नाची हमी: या योजनेत व्याज दर तीन महिन्यांनी दिला जातो. यामुळे गुंतवणूकदारांना नियमित उत्पन्न मिळते, जे त्यांच्या दैनंदिन खर्चासाठी उपयोगी पडते. उदाहरणार्थ, 15 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीवर दर तिमाहीला साधारण 30,750 रुपये व्याज मिळू शकते.
करातील सवलती: SCSS मध्ये केलेली गुंतवणूक आयकर कायद्याच्या कलम 80C अंतर्गत कर सवलतीस पात्र आहे. या कलमाखाली 1.5 लाख रुपयांपर्यंतची गुंतवणूक कर वजावटीसाठी पात्र आहे. याशिवाय मिळणाऱ्या व्याजावर देखील विशिष्ट परिस्थितीत कर सवलत मिळू शकते.
सरकारी हमी: ही योजना भारत सरकारद्वारे प्रायोजित असल्याने गुंतवणूक पूर्णपणे सुरक्षित आहे. यामध्ये मुद्दल गुंतवणुकीची कोणतीही जोखीम नाही. बाजारातील चढ-उतारांचा परिणाम या योजनेवर होत नाही.
Also Read:
गॅस सिलेंडर अचानक झाले स्वस्त आत्ताच पहा सर्व जिल्ह्यातील नवीन दर Gas cylinders cheaper rates
योजनेत सहभागी होण्यासाठी पात्रता वयोमर्यादा: 60 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त वय असलेला कोणताही भारतीय नागरिक या योजनेत सहभागी होऊ शकतो. 55-60 वयोगटातील व्यक्ती जर स्वेच्छा निवृत्ती घेत असतील तर त्यांनाही या योजनेत सहभागी होता येते.
कागदपत्रे: खाते उघडताना वय, निवासाचा पुरावा आणि पॅन कार्ड या मूलभूत कागदपत्रांची आवश्यकता असते. आधार कार्ड असल्यास प्रक्रिया अधिक सुलभ होते.
कालावधी: या योजनेचा कालावधी 5 वर्षांचा असतो. मात्र गरज भासल्यास हा कालावधी आणखी 3 वर्षांनी वाढवता येतो.
2025 मध्ये केलेल्या बदलांमुळे ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना अधिक आकर्षक बनली आहे. वाढीव गुंतवणूक मर्यादा, आकर्षक व्याजदर आणि सुलभ प्रक्रिया यामुळे ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक उत्तम गुंतवणूक पर्याय बनली आहे. योजनेची सविस्तर माहिती जवळच्या बँक शाखा किंवा पोस्ट ऑफिसमधून मिळवता येते. जे ज्येष्ठ नागरिक आर्थिक सुरक्षा आणि नियमित उत्पन्न शोधत आहेत, त्यांच्यासाठी ही योजना निश्चितच विचार करण्यायोग्य आहे.