E-Shram card holder भारत सरकारने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांच्या कल्याणासाठी सुरू केलेली ई-श्रम पोर्टल योजना ही एक महत्त्वाकांक्षी पाऊल आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना एका छताखाली आणून त्यांना सामाजिक सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. २०२५ मध्ये या योजनेत अनेक महत्त्वपूर्ण सुधारणा करण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे लाभार्थ्यांना अधिक फायदा होणार आहे.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि फायदे:
१. मासिक आर्थिक मदत: ई-श्रम कार्डधारक असंघटित कामगारांना दरमहा १००० रुपये थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात. ही रक्कम कामगारांच्या दैनंदिन गरजा भागवण्यास मदत करते. विशेष म्हणजे, ही रक्कम कोणत्याही मध्यस्थाशिवाय थेट लाभार्थ्यांच्या खात्यात जमा होते.
२. अपघात विमा संरक्षण: ई-श्रम कार्डधारकांना २ लाख रुपयांपर्यंतचे अपघात विमा संरक्षण मिळते. कामाच्या ठिकाणी किंवा इतर ठिकाणी झालेल्या अपघातात मृत्यू किंवा अपंगत्व आल्यास हा विमा लाभार्थ्यांच्या कुटुंबाला आर्थिक आधार देतो.
३. आरोग्य सुविधा: या योजनेअंतर्गत नोंदणीकृत कामगारांना आयुष्मान भारत योजनेचा लाभ घेता येतो. यामध्ये वार्षिक ५ लाख रुपयांपर्यंतच्या वैद्यकीय उपचारांचा समावेश आहे. हे संरक्षण कामगार आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी उपलब्ध आहे.
पात्रता:
- वय मर्यादा: अर्जदाराचे वय १६ ते ५९ वर्षे असणे आवश्यक आहे.
- नागरिकत्व: केवळ भारतीय नागरिकच या योजनेसाठी अर्ज करू शकतात.
- व्यवसाय श्रेणी: फक्त असंघटित क्षेत्रातील कामगार या योजनेसाठी पात्र आहेत.
- उत्पन्न मर्यादा: वार्षिक उत्पन्न १५,००० रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
नोंदणी प्रक्रिया:
ई-श्रम कार्डसाठी नोंदणी करण्याच्या दोन पद्धती आहेत:
१. ऑनलाईन नोंदणी:
- ई-श्रम पोर्टलवर जा (www.eshram.gov.in)
- “नोंदणी” वर क्लिक करा
- आधार क्रमांक आणि मोबाईल नंबर टाका
- ओटीपी प्रमाणीकरण पूर्ण करा
- आवश्यक माहिती भरा
- कागदपत्रे अपलोड करा
- फॉर्म सबमिट करा
२. कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) द्वारे:
- जवळच्या CSC केंद्रात जा
- आवश्यक कागदपत्रे सोबत घ्या
- ऑपरेटरला नोंदणीसाठी विनंती करा
- माहिती तपासून स्वाक्षरी करा
आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड (अनिवार्य)
- बँक पासबुक
- पॅन कार्ड
- मतदार ओळखपत्र
- कुटुंब ओळखपत्र
- जात प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
- दारिद्र्य रेषेखालील प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
- अपंगत्व प्रमाणपत्र (लागू असल्यास)
महत्त्वाचे मुद्दे:
१. नोंदणी मोफत आहे २. एका व्यक्तीस फक्त एकच ई-श्रम कार्ड मिळू शकते ३. कार्ड अहस्तांतरणीय आहे ४. माहिती अद्यतनित ठेवणे आवश्यक आहे
समस्या निवारण:
काही तांत्रिक अडचणी किंवा समस्या आल्यास खालील पर्यायांचा वापर करा:
- टोल फ्री क्रमांक: १४४३४
- ईमेल: [email protected]
- वेब पोर्टल: www.eshram.gov.in वरील तक्रार निवारण विभाग
सरकारने २०२५ मध्ये या योजनेत काही नवीन सुविधा जोडण्याची योजना आखली आहे:
- कौशल्य विकास प्रशिक्षण
- रोजगार संधींची माहिती
- पेन्शन योजनेशी जोडणी
- शैक्षणिक सहाय्य
ई-श्रम कार्ड २०२५ ही योजना असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी एक वरदान ठरली आहे. या योजनेमुळे लाखो कामगारांना सामाजिक सुरक्षा मिळाली आहे. सरकारच्या या पुढाकाराने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होत आहे. जर आपण असंघटित क्षेत्रात काम करत असाल आणि अद्याप नोंदणी केली नसेल, तर त्वरित नोंदणी करून या योजनेचा लाभ घ्यावा.
